انواع گردشگری از دیدگاه های متفاوت

 انواع و گونه های گردشگری

گردشگری انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگری برای برنامه ریزی در این عرصه اهمیت به سزایی دارد؛ چرا که تقاضا ها و خدمات مورد نیاز گردشگران مختلف یکسان نیست. برای مثال گردشگرانی که به قصد دیدار اقوام و دوستان مسافرت می کنند معمولاً به هتل و حتی رستوران بیرون از منزل نیاز ندارند اما از سایر امکانات و تسهیلات استفاده می کنند همچنین احتمال دارد گردشگر روستایی هیچ تمایلی به خدمات شهری نداشته باشد و تمام مدت سفر خود را در روستا اقامت نماید. بر این اساس تا کنون صاحب نظران و سازمان های بین المللی با توجه به معیارهای مختلف دسته بندی های متعددی از گردشگری ارائه کرده اند.

دسته بندی های انواع گردشگری

1-انواع گردشگری بر اساس انگیزه

وانس اسمیت از شش گونه گردشگری که بر اساس انگیزه گردشگری است به صورت زیر نام می برد.

• گردشگری قومی
• گردشگری فرهنگی
• گردشگری تاریخی
• گردشگری طبیعت گرا
• گردشگری تفریحی
• گردشگری کاری

2-انواع گردشگری بر اساس موقعیت مکانی

یکی از این دسته بندی ها شامل گردشگری درون مرزی، گردشگری برون مرزی و گردشگری محلی است.

3-انواع گردشگری بر اساس هدف

• توریسم تفریحی و استفاده از تعطیلات
• توریسم درمانی
• توریسم فرهنگی و آموزشی
• توریسم اجتماعی
• توریسم ورزشی
• توریسم مذهبی و زیارتی
• توریسم بازرگانی
• توریسم سیاسی

4-انواع گردشگری از نظر مکانی و موضوعی

4-1- گردشگری از نظر مکان مقصد

• گردشگری شهری
• گردشگری روستایی
• گردشگری عشایری، قومی، قبیله ای
• گردشگری در طبیعت
• گردشگری ساحلی و دریایی
• گردشگری کوهستانی
• گردشگری هوا- فضا
• گردشگری زیست محیطی

4-2- گونه های گردشگری از نظر موضوع

• گردشگری دریایی
• گردشگری برف
• گردشگری فرهنگی و هنری (گردشگری میراث)
• گردشگری اجتماعی
• گردشگری علمی – آموزشی
• گردشگری درمانی
• گردشگری در طبیعت
• اکوتوریسم
• گردشگری ورزشی
• گردشگری و چشم اندازهای کشاورزی و عشایری
• گردشگری شکار و صید
• گردشگری تجاری
• گردشگری سیاسی
• گردشگری آثار جنگ
• گردشگری زیارت اهل قبور
• گردشگری از گتوها
• گردشگری فضاهای صنعتی – معدنی
• گردشگری تبهکاری
• گردشگری مجازی

  5-انواع گردشگری از دیدگاه کلی

فرهنگی

طبیعت گرای

ماجراجویانه

با توجه به تقسیم بندی کلی مطرح شده، در ادامه به تفسیر به شرح آن می پردازیم.

5-1-گردشگری فرهنگی

گردشگری فرهنگی ، بخش مهمی از تقاضای جهانی گردشگری را تشکیل می دهد. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری ۳۷ درصد گردشگری بین المللی با انگیزه فرهنگی انجام می شود و این تقاضا در حال افزایش است. رشد گردشگری فرهنگی و گردشگری میراث (heritage tourism) به عنوان عناصر گردشگری نوین، توجه سیاستگزاران و محققان را در سراسر دنیا به خود جلب کرده است.«گردشگری فرهنگی عبارت است از مسافرت افراد از محل سکونت خود به مکان هایی که جاذبه های فرهنگی دارند. این جا به جایی به قصد کسب اطلاعات و تجارت برای ارضای نیازهای فرهنگی گردشگران انجام می شود.

از جمله ویژگی های گردشگران فرهنگی می توان به سطح بالای تحصیلات آنان، بالا بردن میانگین سنی آنان و شاغل بودن آنان اشاره کرد. «گردشگری فرهنگی مایل به آشنایی با فرهنگ مناطف مختلف، خواهان کاوش در چشم اندازهای فرهنگی جوامع انسانی و درک آنها است.در این نوع گردشگری به جذابیت های فرهنگی توجه می شود. از قبیل موزه ها، نمایشگاه ها، ارکسترها، نمایشنامه ها، هنرهای دستی، عزاداری ها مانند محرم و ... نیز از جذابیت های فرهنگی می تواند تعریف شود.

5-2-گردشگری هنری

 گردشگری هنری در پی شناخت هنرهای ملل دیگروآگاهی از آنان است. افغانیها از هزاران سال پیش در زمینه انواع هنرها مانند سفالگری ،معرق کاری، کاشیکاری، قالیبافی، نمدمالی، نقاشی، خوشنویسی، مینیاتوروغیره دارای ابداعات وآثار با ارزشی بوده اند که خوشبختانه بسیاری از آنها باقی مانده اند و از جاذبه ها برای گردشگران هستند.

5-3-گردشگری تاریخی

این گونه از گردشگری که گردشگری میراث نیز نامیده می شود و به بازدید از موزه ها، مکان ها و ابنیه تاریخی می پردازد، امروزه بخش عمده ای از گردشگری را به خود اختصاص داده است. افغانستان به دلیل دارا بودن هزاران ابنیه با ارزش تاریخی، در این زمینه می تواند بسیار موفق باشد.

5-4-گردشگری تفرح و تفرج

در صنعت گردشگری مسافرت برای تفریح در کانون توجه است. در کشورها یا مکان هایی که پذیرای گردشگرند، کسانی مسافر تفریحی محسوب می شوند که در مقصد به تفریح و تفرج می پردازند، از اماکن دیدنی بازدید می کنند، سوغات می خرند، عکس می گیرند و سرانجام اینکه برای دوره های کوتاه مدت در آن مکان ها اقامت می گزینند. در این نوع گردشگری، گردشگری ساحلی بسیار مورد توجه است و گردشگران به سواحل نقاط مختلف سفر می کنند. در این نوع گردشگری کشورهایی همچون اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، یونان، آمریکا توانسته اند بیشترین جاذبه ها را فراهم آورند. بیشتر تلاش بازاریابها و پژوهشگران صرف درک این گروه می شود و می کوشند تا چنین گردشگری را میان گروه هایی از افراد که از نظر اجتماعی، ترکیب جمعیتی یا روان شناسی ویژگی های مشابه دارند، تقسیم کنند.

5-5-  گردشگری دریایی

گردشگریی که از ساحل دور می شود و به وسط دریا و اقیا نوس منوط می شود،و از دهه ۱۹۸۰ در حال گسترش است.کشتیهای بزرگ اقیا نوس پیما که گردشگران را پذیرا می شوند و انواع تفریحات سالم و ناسالم را برای آنها فراهم می کنند در حال گسترش اند.کشتی تایتانیک نمونه مشهور آن است،وکشتی بزرگ کویین که سالن کنفرانس آن ۱۰۸۰ نفر گنجایش دارد و آن قدر مهم است که به دست ملکه الیزابت ، پادشاه انگلستان افتتاح شد.

سایر تفریحات دریایی ، مثل غواصی، صید،شکارو مشارکت در پژوهشها (به عنوان گردشگر)در حال گسترش می با شد.ولی این شاخه از گردشگری دریایی نسبت به شاخه ساحل دریا درصد بسیار کوچکی از گردشگران را جذب می کند.

5-6-گردشگری طبیعت گردی

گردشگری طبیعت نوعی توریسم طبیعی و پایدار است که با مشارکت گردانندگان بومی و بهره گیری از پتانسیل های بومی و طبیعی گردشگری میسر می شود. سازمان جهانی گردشگری؛ اکوتوریسم را اینگونه تعریف می کند:

 «نوعی از گردشگری که در آن مسافرت به مناطق طبیعی (که به نسبت بدون آسیب مانده) با اهداف مطالعاتی و بهره بصری از مناظر و رستنی های طبیعی و حیات وحش و با توجه به جنبه های فرهنگی هم در گذشته و هم در حال صورت می پذیرد.»

گستره فضایی این الگو، محیط طبیعی مثل ساحل، جنگل، کوه، کویر، غار و نظیر اینها است. این الگوی فضایی از گردشگری در برگیرنده گونه های متفاوتی از گردشگری شامل گردشگری زیست محیطی، گردشگری دریایی، گردشگری ورزشی، گردشگری صید و شکار، جمع آوری گیاهان و حیوانات و نظیر اینها است. طبق برآورد انجمن گردشگری زیست محیطی، گردشگری طبیعت یا طبیعت گردی ۲۰ درصد و گردشگری زیست محیطی ۷ درصد بازار مسافرت جهانی را در اختیار داشته است. درآمد این نوع گردشگری اغلب جهت حفاظت از محیط و یا امور تحقیقاتی هزینه می شود و تنها تعداد کمی از کشورها نظیر کنیا بخشی از درآمدهای به دست آمده را صرف امور دیگری می نمایند. «گردشگری زیست محیطی، سرمایه و پول فراوانی را از نواحی مرکز به پیرامون می برد و بدین ترتیب عدالت اقتصادی پدید می آورد.»هر گونه برنامه ریزی و سیاستگزاری در حوزه اکوتوریسم باید واجد شرایطی باشد که در وهلۀ اول موجب توسعه اقتصادی جوامع باشد و دیگر تضاد میان منابع مورد استفاده گردشگران و زندگی ساکنان بومی را به حداقل برساند و چگونگی توسعه گردشگری در این بخش نباید تعارضی با ویژگی های اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی جوامع محلی داشته باشد.

5-7-گردشگری تجاری و بازرگانی

در سفرهایی که با هدف بازرگانی و تجارت انجام می شود، مسافر در گردهمایی ها، کنفرانس ها، نمایشگاه ها، شوراها، برنامه های مذهبی، تبلیغی و کارهای حرفه ای یا تخصصی شرکت می کند.یکی از مهم ترین پدیده های قابل مشاهده در سفرهای بازرگانی سفر چند منظوره است؛ به این معنی که مسافر می تواند با یک سفر، چندین هدف را تأمین کند، برای مثال هنگامی که فردی با هدف بازرگانی به همراه همسرش سفر می کند، یا زمانی که تعطیلات خانوادگی با مسافرت بازرگانی یا شرکت در سمینار هم زمان شود، نوعی مسافرت دو منظوره مشاهده می شود. کشورهایی همچون آمریکا، آلمان، ژاپن، انگلیس بیشترین مسافران تجاری را به خود جلب می نمایند حتی در آمریکا ۲۵ درصد مسافران را این نوع گردشگران تشکیل می دهند.

5-8-گردشگری شهری

نواحی شهری به علت آنکه جاذبه های تاریخی و فرهنگی بسیار دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب می شوند. شهرها معمولاً جاذبه های متنوع و بزرگی شامل موزه ها، بناهای یادبود، سالن های تئاتر، استادیوم های ورزشی، پارک ها، شهربازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی ومکان هایی مربوط به حوادث مهم یا افراد مهشورد را دارا هستند که خود گردشگران بسیاری را جذب می کند.

همراه با توسعه گردشگری در نواحی شهری، برای برآوردن نیازهای گردشگران، خدمات حمایتی بیشتری نظیر رستوران و محل اقامت ساخته می شود، البته بازدید کنندگانی که از خارج شهر می آیند تنها کسانی نیستند که از این امکانات استفاده می کنند وخود مردم شهر هم از زیرساخت ها بهره مند می شوند. در این ارتباط می توان به شهرهایی همچون پاریس، لندن، نیویورک اشاره کرد که در درون خود جاذبه های بسیاری را جای داده اند.

 5-9-گردشگری روستایی

در گردشگری روستایی منابع فرهنگی، طبیعی و تاریخی نواحی روستایی به عنوان کالای فرهنگی گردشگری قابل عرضه اند. گردشگری روستایی موجب رشد اقتصادی، ایجاد تنوع و ثبات در اشتغال، پویایی تجارت و صنایع، گسترش فرصت هایی برای رشد درآمد به صورت فعالیت های چندگانه، ایجاد بازارهای جدید برای محصولات کشاورزی و گسترش مبنای یک اقتصاد منطقه ای می شود. در سال های اخیر با توجه به گسترش زندگی شهرنشینی و ماشینی، بسیاری از مردم تمایل دارند به محیط های آرام با زندگی سنتی سفر کنند، در واقع این نوع گردشگری شباهتی هم به گردشگری بومی دارد علی الخصوص در اروپا و آمریکای شمالی مردم به این نوع گردشگری تمایل دارند. مردم به نواحی کشاورزی، دامداری می روند و مدتی را در آنجا اقامت می کنند و از نزدیک شاهد نحوۀ زندگی روستایی هستند.

5-10-گردشگری قومی و عشایری

این نوع گردشگری به منظور مشاهده سبک زندگی افراد بومی و اقوام انجام می شود. هدف گردشگری قومی شناخت اقوام مختلف و شرکت در تجربه های آنها است. تماشای مراسم سنتی، جشن ها، آئین ها از جمله جذابیت های این نوع گردشگری است و برخی نیزجهت درک بهتری از موقعیت خود و یا دنیای معاصر به این گونه سفرها روی می آورند. در افغانستان به دلیل وجود اقوام مختلف هزاره، تاجیک پشتون، تُرک، ایماق، عرب، ترکمن و خصوصیاتی که هر کدام از آنها دارند واجد جذابیت های فراوانی برای هر ناظر و گردشگر بیرونی است. بسیاری از گردشگران علاقه دارند تا از نزدیک به تماشای زندگی سنتی و قومی بپردازند.گردشگری عشایری قابلیت اقتصاد سرمایه داری را در تعریف فضایی مناطق عشایری و ادغام آنها را در چرخه مصرف نشان می دهد ولی آنچه می تواند با اهمیت باشد شناخت این گونه گردشگری و تجزیه و تحلیل فضای آن برپایه سودمندی، رفاه و پایداری برای رسیدن به توسعه مفید است. توسعه خدمات گردشگری عشایری دارای آثار مثبت و منفی و چالش هایی است که با برنامه ریزی کارفرهنگی می توان از آثار منفی و چالش ها کاست و بر محاسن آن افزود.

5-11-گردشگری مذهبی

دراین نوع گردشگری افرادی را شامل می شود که به منظور دیدار از اماکن مقدس یاانجام دادن امور مذهبی مسافرت می کنند. میلیون ها مسلمان به عربستان سفر می کنند، مسیحیان به واتیکان یا کلیساهای مقدس، بودائیان به بنارس و برهمائیان به لهاسا سفر می کنند و...

5-12-گردشگری ورزشی

شمار زیادی از میهمانان کشورهای مختلف اشخاصی اند که با قصد ورزش و تمرین یا شرکت در مسابقات ورزشی، تماشای مسابقه تیم ها یا بازیکنان مورد علاقه شان، یا گذراندن اردوهای ورزشی به سفر رفته اند. ورزش برای عده ای از مسافران جنبۀ تفریحی و تفننی دارد. مثل کسانی که به دلیل علاقه به موج سواری، قایقرانی، کوهنوردی و اسکی بازی و یا تماشای مسابقات ورزشی به کشوری سفر می کنند و برای عده ای جنبه حرفه ای دارد. مثل تیم ها یا بازیکنانی که برای برگزاری یک مسابقه ورزشی یا گذراندن ارودوی تمرینی عازم کشورهای دیگر می شوند. گردشگران ورزشی علاوه بر ورزش اقدام به بازدید از اماکن دیگر و یا احیاناً خرید نیز می نمایند.

5-13-گردشگری ماجراجویانه

«در هر جامعه کسانی هستند که به انجام دادن کارهای متهورانه و مخاطره آمیز علاقه وافر دارند. برخی از این افراد با اقدام به مسافرت های ماجراجویانه به این نیاز درونی خود پاسخ می دهند. چنین گردشگرانی می خواهند از راه های جدید یا غیر عادی، مهارت ها و توانایی های جسمی خود را در مواجهه با سختی ها و دشواری ها بیازمایند. لذا نوعی از گردشگری برای آنان لذت بخش و جذاب است که توأم با هیجان بیشتر باشد. در واقع این گونه سفرها حس کنجکاوی خطرپذیری و قوای جسمانی انسان ها را مورد آزمایش می نماید. افغانستان به دلیل برخورداری از تقریباً همه انواع شرایط اقلیمی و طبیعی (کوهستان های سر به فلک کشیده، رودخانه های خروشان، جنگل های انبوه در شمال کشور، غارها و آبشارها) از توانایی های مناسبی در این زمینه برخوردار است.

5-14-گردشگری سلامت

گروهی از مسافران برای استفاده از خدمات پزشکی به مکان هایی که تسهیلات درمانی مورد نظرشان وجود داشته باشد، سفر می کنند، بنابراین چنین سفری شامل فعالیت های گوناگونی می شود که با هدف تأمین بهداشت و سلامت فرد یا گردشگر انجام می شود مانند مراقبت بهداشتی و گذراندن دوره نقاهت و بازپروری. گردشگری سلامت (Health tourism) یک مفهوم جدید است.در گرشگری بهداشتی (معالجه، سلامت) معمولاً جریان جابجایی از پیرامون به مرکز است چرا که امکانات ویژۀ پزشکی و بهداشتی را می طلبد که اغلب در کشورهای پیشرفته موجود است. در سال های اخیر آمریکا، آلمان، سوئیس، اسرائیل، مالزی همواره از کشورهایی بوده اند که بیماران زیادی به منظور درمان به این کشورها سفر کرده اند. البته گاهی جهت درمان نیازمند یک محیط آرام، پاکیزه و زیبا است که چه بسا جریان سفر از مرکز به پیرامون باشد. بالا رفتن سطح دانش مردم دنیا و توجه بیشتر به بهداشت و سلامت موجب افزایش جذابیت این گونه سفرها شده است.» امروزه این نوع توریسم در کشورهایی همچون یونان، کرواتی، صربستان و ... بسیار مورد توجه بوده و رواج دارد.مردم برای درمان بیماری های تنفسی، استخوان درد، پوکی استخوان، بیماری های کلیدی، حساسیت و دیگر مشکلات سلامتی تمایل دارند به چنین مناطقی مراجعه نمایند.

5-15-گردشگری فضا

نوع دیگری از گردشگری مسافرت به فضا است که در سال های اخیر آغاز شده است و تاکنون تعدادی از افراد با هزینۀ خودشان از طریق سایت هایی در آمریکا و روسیه به فضا رفته اند و مدتی را در آنجا به همراه فضانوردان حضور داشته اند. به نظر می رسد با توجه به اینکه این گردشگران هزینه های گزافی را می پردازند و این خود می تواند به عنوان حمایت مالی گسترش تحقیقات فضایی مؤثر باشد، در سال های آتی رشد شتابنده گیرد.

5-16-گردشگری الکترونیکی

عصر جدید، را برخی عصر الکترونیک نام نهاده اند. گسترش و رواج امکانات و وسایل الکترونیکی نظیر تلویزیون ها، ماهواره و اینترنت، موجب شده است تا مردم هر چه بیشتر و به راحتی با دیگر نقاط دنیا ارتباط برقرار کنند وهمچنین دیگر نقاط را مورد شناسایی قرار دهند. تقریباً تمامی شرکت های گردشگری، هواپیمایی ها، آژانس های مسافرتی، اماکن تفریحی، تاریخی و ... در نقاط مختلف دنیا، دارای وب سایت، پست الکترونیک و برخی از آنها دارای شبکه های تلویزیونی، ماهواره ای می باشند و بدین طریق خود را به مردم مناطق مختلف دنیا معرفی می نمایند.

5-17-گردشگری مجازی

گردشگری مجازی (e tourism) مقوله جالبی است که حداکثر دو دهه از پدید آمدن آن نمی گذرد. گردشگری مجازی ، حضور در سرزمین دیجیتالی وب ، و مشاهده داده های صوتی ، متنی و تصویری از دنیای فیزیکی پیرامون ما است . دور دنیا که در نوشته ژول ورن ، نویسیده شهیر فرانسوی ، در هشتاد روز امکان پذیر شد ، امروز با ابر متن های اینترنتی ، با یک کلیک امکان پذیر است. دور دنیا با یک کلیک ، آرزویی بود که امروزه از مرحله آرزو به حقیقتی غیر قابل انکار مبدل شده است . بااستفاده از سایت های کاخ موزه ها ، اماکن باستانی جهان می توان به دنیایی اطلاعات متنی و تصویری از نمادهای تاریخ باستان دست یافت. برخی از پایگاه های دولتی در اینترنت ، امروزه سیستم های دوربین شهری خود را به سرزمین دیجیتال نیز پیوند داده اند. بااین دوربین ها می توانید شهرهای مختلف را به صورت زنده مشاهده کرده و حتی از ان ها عکس یادگاری بگیرید. خیلی از علاقمندان به بازدید از موزه های بزرگ جهان ، از هرمیتاژ مسکو تا لوور پاریس ، از تارنماهای اینترنتی ان ها برای مشاهده اطلاعات استفاده می کنند. حتی ، رزرو بلیط هواپیما ، هتل ، مسابقات بین المللی ورزشی و جشنواره های فرهنگی هنری جهانی ، امروز با رفتارهای سازمانی الکترونیکی همراه شده است . میلیون ها کاربر از سراسر جهان ، به دنبال برگزاری تابستانی مسابقات جام جهان در شهرهای آلمان ، امروزه از سایت های دولتی و غیر دولتی گردشگری این کشور استفاده می کنند. این مسئله ، نقش قابل توجهی در آشنایی با فرهنگ و دانش و پتانسیل تجاری و سیاسی و علمی دولت فدرال آلمان داشته است . وقتی کانال ARD DAS ERSTE آلمان ، پخش مستقیم مراسم قرعه کشی جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان را پخش نمود ، بیش از ۲ میلیارد بیننده از سراسر جهان و صدها میلیون کاربر اینترنت ، این مراسم را نظاره گر بودند. این مسئله ای بود که تاثیر زیادی بر روی ارتقای سطح حداکثری علاقمندی برای سفر به کشور آلمان ایجاد نمود. بههر حال ، با ارتقای سیستم های اطلاع رسانی و ارتباطی دولتی در اینترنت و گسترش دولت الکترونیک (E GOVERNMENT) بر روی سرزمین دیجیتال ، می توان به توسعه توریسم اینترنتی و استفاده از میلیون ها دلار فواید آن امیدوار بود

5-18-  گردشگری بیابانی

گردشگری بیابانی برای آن دسته از گردشگران که علاقه به سفر به نواحی خشک و گرمسیر را دارند و یا رویای سفر بر کوهان شتر را در سر می پرورانند و یا قصد تحقیق در مورد خاک، موجودات زنده و آب و هوای نواحی بیابانی را دارند اهمیت دارد.

5-19گردشگری آموزشی و علمی و گردهمایی

این نوع گردشگری ها به منظور تحقیقات یا شرکت در همایش های علمی است.

 5-20-گردشگری کاری

مقصود از این نوع گردشگری تفریح یا استراحت نیست بلکه انجام بخشی از کارتوام با مسافرت است.از مشخصات بارز این گردشگری شرکت در کنفرانسها ، گردهماییها، سمینارهای علمی، تحقیقاتی و تخصصی است. 

6- طبقه بندی  دیگری انواع گردشگری (توریسم)

گردشگری (توریسم) دارای انواع مختلفی بوده که بر اساس عوامل متعدد می توان تقسیم بندیهایی را برای آن قائل شد. مهمترین عواملی که می توان بر اساس آن انواع مختلفی از گردشگری  را تعریف و طبقه بندی نمود عبارتند از:

•  از نظر زمانی

فعالیتهای گردشگری را بشکل کوتاه مدت (کمتر از یک روز) ، میان مدت ( یک تا سه روز) و دراز مدت ( بیش از سه روز) از یکدیگر تفکیک می کند.

• از نظر مکانی

گردشگری را بصورت فعالیتهای گردشگری در حوزه نزدیک، حوزه میانی و حوزه خارج یا دور تقسیم بندی می کند.

•  از نظر تابعیت

گردشگران به دو گروه گردشگران خارجی و بین المللی و گردشگران داخلی تقسیم می گردد.

•  از لحاظ انگیزه سفر

بر اساس آن گردشگری با انگیزهای استراحتی، تفریحی، درمانی، زیارتی، فرهنگی، اقتصادی، ورزشی و … از یکدیگر تفکیک می شوند.

• از نظر فصل گردشگری

موسم گردشگری را بر اساس فصول مختلف سال طبقه بندی مـی گردد. در این طبقه بندی دو فصل تابستان و زمستان از اهمیت بالاتری نسبت به فصول بهار و پائیز می یابند.

• از نظر شکل و سازمان دهی سفر

مانند سفرهای انفرادی، گروهی، خانوادگی و … که ترکیب گردشگری را تعیین می کند.

• از نظر وسیله نقلیه مورد استفاده

بر اساس نوع وسیله نقلیه مورد استفاده برای انجام سفر طبقه بندی می شود.

• از لحاظ نوع و محل اقامت

گردشگران را بر اساس نوع و محل اقامت، هم از نظر کیفی و هم کمی طبقه بندی می کند. مانند گردشگران مقیم در هتلها ، مهمانپذیرها ، خانه های ویلایی و یا پانسونیهای خانگی، گمپینگ و... .

7- انواع گردشگری از دیدگاه دیگر

7- 1- گردشگری  تندرستی (گردشگری  سلامت)

مسافرت به دهکده های سلامت بدون دخالت پزشک معمولاً برای فرار از ازدحام شهرها یا از بین بردن تنشها و استرس و حتی برای استفاده بیشتر از نور خورشید می باشد.

7- 2- گردشگری  درمانی (گردشگری  سلامت)

استفاده از آب های معدنی ،نمک ، لجن های طبیعی ،مناطق آفتاب گیر تحت نظارت و مداخله پزشک

7- 3- گردشگری  پزشکی (گردشگری  سلامت)

مسافرت به منظور درمان بیماری و انجام جراحی زیرنظر پزشکان در مراکز درمانی که علاوه بر معالجه پیگیری بیمار را شامل می شود و درموارد زیر کاربرد دارد :

ـ اموری که در کشور فرد غیر قانونی است مثل سقط جنین .

ـ مراقبت های ویژه که در کشور فرد امکان پذیر نیست.

ـ در مواردی که لیست انتظار برای معالجه فرد در کشورش طولانی مدت است.

ـ برای استفاده از خدمات بهداشتی ارزان یا رایگان .

7- 4- گردشگری  ورزشى

گردشگرى را که حداقل  ۲۴ ساعت در منطقه مورد بازدید بماند و هدف سفرش شرکت در فعالیت هاى مرتبط با ورزش باشد را گردشگر ورزشى گویند درواقع سفر کردن از خانه و محل کار براى ورزش کردن، تماشاى رویداد هاى ورزشى، تماشاى جاذبه هاى ورزشى و شامل فعالیت هاى رقابتى و غیر رقابتى . تجهیزات ورزش های مورد علاقه افراد از جمله اسکی، گلف و غواصی برای گذراندن تعطیلات در این سفرها فراهم می باشد.

7- 5- گردشگری  ماجراجویی

شامل سفر به نواحی کوهستانی و ناهموار یا ورزش های ماجراجویانه مثل پانجو،کوهنوردی، صخره نوردی و پیاده سفر کردن از راه های ناهموار.

7- 6- گردشگری  کشاورزی

شامل بازدید از مزارع و زمینهای کشاورزی می باشد که به نوعی اقتصاد داخلی کشاورزی را حمایت می کند.

7- 7- گردشگری  مجازی

سفر به طور فیزیکی انجام نمی شود بلکه کشف دنیا از طریق اینترنت، کتاب و تلوزیون صورت می گیرد.

7- 8- گردشگری  زیست محیطی

گردشگری دائمی  که ازمحیط زیست تأثیرمی پذیرد نظیر گردش درپارکهای ملی.

7- 9- گردشگری  فروشگاه کتاب

تلاش عامه مردم برای حمایت از فروشگاه های مستقل با تبلیغ آنها به عنوان مقصد سفر و جذب گردشگران می باشد.

7- 10- گردشگری  آموزشی

شامل سفر به یک کشور جهت عضویت در یک مؤسسه آموزشی یا شرکت در کلاسهایی که مورد علاقه شخصی می باشد مثل کلاسهای آشپزی با حضور سرآشپزهای نام آور یا کلاسهای صنعتگری.

7- 11- گردشگری  آثار باستانی

 شامل بازدید از مکانهای تاریخی یا صنعتی که از قدمت باستانی برخوردارند از جمله کانالهای قدیمی، راه آهن، میدان نبرد و ... می باشد.

7- 12- گردشگری  تفننی

توریست به صورت انفرادی یا گروهی در سرگرمی های مورد علاقه خود شرکت می کند و با افرادی که علایق مشابهی یا تجربیاتی متناسب با آنها دارند همسفر می شوند که معمولاً به صورت گردش در باغ و گشت و گذار در پارک ها می باشد.

7- 13- گردشگری  فراگیر

گردشگری  فراگیر یا (گردشگری  برای همه) برای کلیه افراد بویژه افرادی که محدودیت هایی دارند یا ازناتوانایی های جسمی رنج می برند، می باشد که در بعضی مناطق با استفاده از طرحهای دانشگاهی یا اصول توسعه اهداف دانشگاهی مطرح می شود.

7- 14- گردشگری  دائمی

 شامل افراد معمولی می شود که همیشه در تعطیلات با اهداف مالیاتی یا اجتناب از مقیم شدن در یک کشور به آنجا سفر می کنند.

7- 15- گردشگری  سفری

نوعی خاص ازگشت وگذارکه شخص ازسفر کردن بیش ازرسیدن به مقصد لذت میبرد.

7- 16- گردشگری  فضایی

احتمالاً شامل سفر به کرات و سیارات دیگر در آینده می باشد.

7- 17- گردشگری  فرهنگی

طی این سفرها از میراث فرهنگی شهرها بازدید می شود. این نوع گردشگری  تجربیات خاص فرهنگی را نظیر گردشگری  موزه هنری در بر می گیرد و گردشگران می توانند در طول سفراز موزه های هنری دیدن کنندیا در سیاری از مراسم فرهنگی شرکت نمایند.

7- 18- گردشگری  ویرانه ها

شامل سفر به مناطق حادثه دیده و ویران شده است نه صرفاً برای کمک بلکه برای بازدید از خرابه ها می باشد که البته اگر این بازدیدها کار امداد رسانی، نجات مصدومین و اقدامات مرمتی را به تأخیر بیاندازد، مشکل آفرین خواهد شد.

7- 19- گردشگری  نیاشناسی

 گردشگری و سفر به منظور شناخت شجره نامه و پیشینه نیاکان

7- 20- گردشگری  سیاه

گردشگری برای بازدید از محل های حوادث و فجایع یا گروستان ها. اولین کمپانی فعال در این زمینه کار خود را در نیو جرسی آمریکا برای بازدید از محل حادثه هواپیمایی هایدنبرگ شروع کرد.

7- 21- گردشگری  افیونی

سفر به منظورتهیه یا مصرف مواد مخدر. ( جالب است بدانید جزیره گوا در هندوستان از مهمترین مقاصد این نوع گردشگری است)

7- 22- طبیعت گردی

همانطور که از اسم آن هویداست گردشگری به منظور بازدید از جلوه های طبیعت با حداقل خسارت به محیط زیست.

7- 23- گردشگری  سخت

گردشگری که همراه با مخاطرات جانی است.

7- 24- گردشگری  قمار

 سفر به منظور شرکت درقمار و قمار خانه ها. معروفترین مقاصد این نوع گردشگری در دنیا عبارتند ازآتلانتیک سیتی،لاس وگاس، پالم اسپرینگز،کالیفرنیا، ماکائو ومونت کارلو.

7-  25- گردشگری  باغبانی

سفر به منظور بازدید از باغ ها و باغچه های زیبای دنیا مانند تاج محل

7- 26- گردشگری  میراث فرهنگی

مانند سفر برای بازدید از بناهای تاریخی یا بنا ها ی صنعتی بزرگ

7- 27- گردشگری  تفریحی

سفرجهت انجام تفریحی خاص یا ملاقات با گروهی که تفریح موردعلاقشان با شما یکی است.

7- 28- گردشگری  خاص

مخصوص معلولین یا بیماران با شرایط خاص

7- 29- گردشگری  فرهنگ عامه

سفری که تصمیم آن پس از مطالعه کتابی یا مشاهده فیلمی در مورد مقصد توسط گردشگر گرفته می شود.

7- 30- گردشگری  پیوسته

برخی از افراد بسیار ثروتمند برای فرار از مالیات پیوسته در سفر هستند تا مشمول قوانین اقامت در محلی خاص نشوند.

7- 31- گردشگری  زیارتی

سفر به منظور زیارت مکانی مقدس

7- 32- گردشگری  تنها

سفر به تنهایی

7- 33- گردشگری  آبهای معدنی و چشمه ها

سفر برای دیدن و استفاده کردن از آبهای معدنی و چشمه های آب درمانی برای درمان بعضی بیماری های خاص و لذت بردن از این نعمت خدادادی .

7- 34- گردشگری  مناطق کویری

سفربه اعماق بیابان و سرزمینهای ناشناخته و مبارزه با گرمای طاقت فرسا و کم آبی در کویر.

7- 35- گردشگری  چمدانی

سفر برای خرید از بازارهای خاص

7- 36- گردشگری  کاروتجارت

سفر برای تجارت و کسب درآمد و تجربه برای پیشرفت در صنعت کارو کار در کارخانجات و کارگاه ها .

7- 37- گردشگری  مناسبتها و وقایع خاص

سفر برای شرکت در مناسبتها و برنامه های ویژه به خصوص مراسم آیینی و ملی

7- 38- گردشگری  شکار

سفر برای شکار حیوانات و زندگی در طبیعت در کنار حیوانات

7- 39- گردشگری  حادثه جو

دیدن از بعضی موارد خاص مانند دیدن از یک کوه در حال آتشفشان و یا یک منطقه سیل زده و زلزله زده . خبرنگاران خود مصداق کاملی از این گروه هستند .

7- 40- گردشگری  تشویقی

مانند کارمندانی که به دلایل خاص از سهمیه تشویقی استفاده میکنند و با خرج کارفرمای خود به سفر میروند . 

8-انواع  دیگر گردشگری

گردشگری  ، دارای اشکال مختلف و انواع گوناگونی است ، که بسته به شرایط محیطی ، متفاوت می باشد ، همین مسئله باعث شده تا تقسیم بندی های گوناگونی برای انها بیان شود .

تقسیم بندی سازمان جهانی جهانگردی (W.T.O) فعالیتهای گردشگری به دسته های زیر تقسیم می گردند :

• گردشگری  فرهنگی
• گردشگری  طبیعی
• گردشگری  تجاری
• گردشگری  مذهبی
• گردشگری  ورزشی

8- 1-گردشگری  تفریحی Leisure tourism

این گروه ازجهانگردان شامل افرادی است که برای استفاده از تعطیلات و سایر موارد تفریحی و وقت گذرانی به مسافرت و گردش می روند . در این ، گردش گران با استفاده از تعطیلات برای تفریح ، استراحت ، استفاده از آب و هوای گرم تر یا خنک تر از محل اقامت خود خارج شده و به مسافرت و سیر و سیاحت می پردازند جهانگرد تفریحی مایل است تا از زمانی که در سفر سپری می کند برای تجدید قوای روحی ، روانی جسم خود بهره ببرد . موارد مورد استفاده این جهانگردان متنوع بوده اما سهم قابل توجهی از آنها در رابطه با مسائل طبیعی از جمله سواحل دریاها ، پارکهای طبیعی و ... می باشد .

8- 2- گردشگری  اجتماعی Socialtourism

در این نوع جهانگردی عمدتا با هدفهای اجتماعی ، مردم شناسی ، جامعه شناسی و انتقال آن مورد نظر است دیدار از دوستان ، آشنایان و خویشاوندان نیز از نوع جهانگردی اجتماعی بشمار می ایند .

8- 3- گردشگری  درمانی ( سلامت ) HealthTourism   

این نوع شامل افراد و گروههایی هستند که برای استفاده از تغییر آب و هوا ( با هدف پزشکی و درمانی ) استفاده از آبهای معدنی ، گذران دوران نقاهت ، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت می کنند .

8- 4- گردشگری  آموزشی و فرهنگی Educational Tourism   /   Cultural Tourism

این نوع جهانگردی برای آشنایی مواریث فرهنگی و هنری ، آداب و رسوم ، بناها و آثار تاریخی با هدفهای آموزشی ، تحقیقاتی و پژوهشی ، صورت می گیرد.

8- 5- گردشگری  مذهبی و زیارتی  ReligiousTourism

این نوع از جهانگردی یکی از رایج ترین اشکال جهانگردی در سراسر جهان است . جاذبه های مذهبی ، زیارتگاهها و اماکن مقدسه هر ساله تعداد زیادی از جهانگردان را به سوی خود جلب می کنند .

8- 6- گردشگری  بازرگانی و تجاری  BusinessTourism

سفرهایی که افراد برای شرکت در بازار و نمایشگاه های کالا و صنایع و یا سرکشی و بازدید تاسیسات و کارخانه ها و نظایر آن انجام می دهند در زمره این نوع از گردشگری است .

8- 7- گردشگری  سیاسیPolitical tourism

مسافرت به منظور شرکت در اجلاس و مجامع بین المللی ، کنگره ها و سمینارهای سیاسی ، جشنهای ملی و مذهبی ، مراسم ویژه سیاسی مانند تدفین رهبران و شخصیتهای سیاسی ، پیروزی رهبران احزاب و به حکومت رسیدن آنها و نظایر آن جهانگردی سیاسی خوانده می شود.

8- 8-گردشگری  ورزشی SportTourism

هر نوع مسافرتی که به منظور فعالیتهای ورزشی باشد و این مسافرتها ممکن است به صورت انفرادی یا دسته جمعی صورت گیرد گردشگری  ورزشی گویند .

8- 9- گردشگری  طبیعت  ( اکوتوریسم) Tourism ( ecotourism) Natural

گردشگری  طبیعت که به عنوان اکوتوریسم نامیده می شود پدیده نسبتا تازه ای است که فقط بخشی از کل صنعت گردشگری  را نشان می دهد . اکوتوریسم به آن دسته از گردشگری  اطلاق می شود که مبنی بر هدف مسافرت هدفمند به مناطق نسبتا طبیعی برای مطالعه ، لذت جویی و استفاده معنوی از مناظر گیاهان و جانوران و هر نوع جنبه فرهنگی معاصر یا گذشته موجود در این مناطق باشد .

8- 10- ژئوتوریسم

از انواع گردشگری  که به تازگی مطرح شده و شباهت بسیاری با اکوتوریسم دارد ، ژئوتوریسم است که از ترکیب وازه های ژئو ( زمین ) و توریسم ( جهانگردی ) پدید آمده است که نیازمند بهره گیری توریسم از علوم زمین ، به ویژه جغرافیای طبیعی ، زمین شناسی ، ژئوفیزیک و سایر علوم طبیعی است در این میان به لحاظ کارکردی ، مورژئوفولوژی به دلیل بررسی اشکال زمین به لحاظ جنسی ، زمان و شکل – که لندفرم ها نیز نتیجه ی عملکرد پدیده های شکل زایی و زمین ساخت بیرونی است – از اهمیت ویژه ای برخوردار است . بنابراین ژئوتوریسم ، علم بررسی و بهره گیری از شکل های ناشی از فرایندهای بیرونی در جهت توسعه گردشگری است . این فرایند باعث به وجود آوردن شکل های مختلف خشکی ها با چشم اندازهای گوناگون می شود که شرایط زیستی و آب و هوایی سبب دگرگونی محیط های مختلف شده و در هر منطقه با ویژگی اقلیمی متفاوت شرایط گوناگونی را پدید می آورد.

8-  11- گردشگری  مناطق خشک Desert Tourism

8- 12- گردشگری  الکترونیکی (اینترنتی ) Electronic tourism

8- 13- گردشگری جنوبگان Antarctic Tourism                                                       

سفرها و بازدیدهایی از مقاصد در داخل مدار قطب جنوب که اغلب از طریق دریا انجام می شوند.

8- 14- گردشگری مناسب Appropriate Tourism                                                        

گونه و مقیاسی از گردشگری که از نظر شرایط اقتصادی ، اجتماعی ، زیست محیطی و سایر جنبه ها برای یک منطقه مناسب دیده می شود .

8-15- گردشگری آبی Aquatic Tourism                                                                      

8-16- گردشگری شمالگان  Arctic Tourism                                                             

سفرها و بازدیدهایی از مقاصد واقع در داخل مدار قطب شمال ، در حال حاضر عمدتا در کانادا و اسکاندیناوی که دسترسی جادهای امکان پذیر است صورت می پذیرد .

8-17- گردشگری شهری  City Tourism / Urban Tourism 

8-18-گردشگری بومی Domestic Tourism                                                                

8-19- گردشگری قومی  Ethnic Tourism

8-20- گردشگری  صنعتی ( کارخانه ای ) Industrial Tourism /Factory Tourism 

سفرها و بازدیدهای انجام شده از محل های کار مانند کارخانه های مواد غذایی و نساجی و ... و حتی معادن و ایستگاههای تولید نیرو ، برای مشاهده فرایندهای تولید .

8-21- گردشگری  روستایی ( مزرعه ای ) Rural Tourism  / Farm Tourism   

گردشگری در مقاصد حومه ی شهرها . گردشگری روستایی اغلب با گردشگری مزرعه شناخته می شود اما گردشگری روستایی مفهوم گسترده تری را شامل می شود که در برگیرنده مسیرهای ویژه طبیعت گردی ، مکانهای گردش دسته جمعی ، مراکز تفسیر و موزه های کشاورزی و مردم شناسی است .

8-22- گردشگری  ورودی / داخلی  Inbound Tourism / Internal Tourism      

سفر و گردشگری به یک کشور توسط ساکنان سایر کشورها .

8-23- گردشگری بین المللی International Tourism

8-24- گردشگری  تشویقی Incentive Tourism 

سفر توسط کارمندان ، فروشندگان و یا نمایندگان و خانواده های انها که هزینه آن توسط شرکت یا موسسه تجاری به عنوان پاداش رسیدن به فروش مورد نظر و یا شایر اهداف و یا کارهای برجسته کارمندان و یا به عنوان محرکی در جهت رسیدن به اهداف اینده ، تقبل شده است .

8-25- گردشگری انبوه Mass Tourism                                                                        

8-26-گردشگری ملی / خروجی National Tourism / Outbound tourism 

گردشگری توسط ساکنین یک کشور به مقصد سایر کشورها .

8-27- گردشگری فضاییSpace Tourism

8-28-گردشگری جوانان youth Tourism 

8- 29- گردشگری پایدار sustainable tourism

برگرفته از مفهوم توسعه پایدار ، و به عنوان مدلی از توسعه اقتصادی است تا کیفیت زندگی مردم جامعه میزبان را بهبود بخشد ، تجربه ی نابی برای بازدید کننده به همراه داشته و کیفیت محیط زیست را حفظ نماید و اجرای آن هم بستگی به جوامع میزبان و هم بازدیدکنندگان دارد .

8- 30- گردشگری با هدف مشترک common interest tourism              

گردشگری با هدف مشترک اغلب با اقامت طولانی مدت و استفاده محدود از تسهیلات و خدمات تجاری در محل مورد بازدید همراه است . مثل دیدار از دوستان و اقوام ، تحصیل و مذهب

تعریف و تاریخچه گردشگری

تعریف گردشگر(توریست) و گردشگری(توریسم):

 واژه توریسم نخستین بار درسال 1811 درمجله ای انگلیسی به نام sporting magazine  (مجله ورزشی) بکاربرده شد. درآن زمان این لغت به معنای مسافرت به منظور تماشای آثار تاریخی وبازدید ازمناظر طبیعی برای کسب لذت به کارمی رفت (محلاتی،20،1380).

توریست به کسی اطلاق می شود که صرف نظر از کنجکاوی به قصد تفنن و تفریح سفر می کند. در جایی دیگر به کسی که برای خشنودی خود و لذت بردن مسافرت می کند ، توریست گفته شده است . توریست ، فردی است که بیش از یک روز و کمتر از یک سال در محلی غیر از زیستگاه دائمی خود بماند . توریست کسی است که با نیت کار ، تفریح و یا لذت بردن از محیط پیرامون از محل زندگی دائم خود دور شده و برای مدتی که می تواند بین یک روز تا یک سال باشد در محل دیگری بماند .

بر اساس تعریف بین المللی « توریست کسی است که به منظور تفریح ، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه ، تجازت ، ورزش و زیارت به کشور دیگری سفر کند ، مشروط بر اینکه مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بیشتر نباشد و در فاصله ای کمتر از 70 کیلومتر انجام نگیرد .

سازمان جهانی جهانگردی گردشگررا اینگونه تعریف نموده است :

گردشگر: کسی که حداقل یک شب در یک اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل مورد بازدید ، به سر برد .

توریسم واژه ای است متشکل از دو بخش تور (Tour) یعنی سفر ، سیاحت ، مسافرت یا گردش کردن و ایسم (Ism) که پسوندی است مصطلح به معنای مکتب با طرز تفکری خاص .

در واقع توریسم یعنی مکتبی که پایه ی فکری ان سیاحت و جهانگردی است و توریست کسی است که به مسافرت و جهانگردی می پردازد .

گردشگری یا توریسم ، واژه ای فرانسوی است که از ریشه ی تور گرفته شده است . تور در زبان فرانسه به معنای حرکت دورانی ، عمل پیمودن ، طی کردن ، سیر کردن و گردش نمودن می باشد.

در فرهنگ اکسفورد توریسم به معانی مختلف از جمله : سفر کوتاه و گذر کردن از جایی ، و یا : تجارت تهیه ی خدمات وپذیرایی برای مردمانی که از یک مکان دیدن م ی کنند و فرهنگ و بستر نیز بیان می دارد: مسافرتی که به منظور تجارت، لذت و یادگیری صورت گیرد و به نقطه شروع بازگردد .

گردشگری  مجموعه تعامل هایی است که در فرایند جذب و میهمانداری ، بین توریست ها ، سازمان های مسافرتی ، دولت های مبدا ، دولت های میزبان و مردم محلی برقرار می شود .

معادل فارسی توریسم را گردشگری و معادل عربی توریسم سیاحت می باشد .

گردشگری به مجموعه فعالیتی اتلاق میشود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد، این فرایند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه ریزی سفر ، مسافرت به مقصد ، اقامت ، بازگشت و حتی یاداوری خاطرات ان نیز می شود . همچنین فعالیتی را که گردشگر بعنوان بخشی از سفر انجام می دهد ، نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و مهمان را نیز در بر می گیرد.

گردشگری معال فارسی و کاملاً دقیق، واژه Tourism در زبانهای انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که بصورت مصطلح در زبان فارسی بصورت جهانگردی ترجمه شده است. ریشه این واژه از اصطلاح Tornus یونانی و لاتین گرفته شده که یکی از معانی آن گردش کردن و یا گشتن است و با پسوند Ism یا گری بصورت اسم مصدر Tourism یا گردشگری در آمده است.

اصطلاح «توریست» (Tourist) از قرن نوزدهم معمول شده است. در آن زمان اشراف زادگان فرانسه می بایست برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه های لازم زندگی، اقدام به مسافرت می نمودند. این جوانان در آن زمان توریست نامیده می شدند و بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار می رفت که برای سرگرمی ، وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می کردند و بعداً با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق می شد که اصولاً به این منظور به سفر می رفتند. کم کم کلمه توریست به بعضی زبانهای دیگر نیز وارد شد و از آن واژه توریسم (Tourism) بوجود آمد. از همان زمان گردشگری  و توریست به بعضی از مسافرتها و مسافرینی گفته می شود که هدف آنها استراحت و گردش و سرگرمی و آشنایی با مردم بود و نه کسب درآمد و اشتغال به کار.

در شناخت توریست یا گردشگر تعاریف مختلفی از سوی سازمانها و افراد مختلف ارائه شده است که ذیلاً به بخشی از آن اشاره می گردد.

واژه " توریسم (Tourism)  "به مجموعه مسافرتهایی گفته می شود که بین مبدأ و مقصدی با انگیزه های استراحتی، تفریحی، تفرجی، ورزشی، دیداری، تجاری، فرهنگی و یا گذران اوقات فراغت انجام می گیرد و در آن شخص توریست در مقصد اشتغال و اقامت دائم ندارد.

در سال 1925 کمیته مخصوص آمارگیری مجمع ملل افراد زیر را توریست شناخت:

·         کسانی که برای تفریح و دلایل شخصی با مقاصد پزشکی و درمانی سفر می کنند.

·          کسانی که برای شرکت در کنفرانسها، نمایشگاهها، مراسمات مذهبی، مسابقات ورزشی و از این قبیل به کشورهای دیگر سفر میکنند.

·          کسانی که به منظور بازار یابی و امور بازرگانی مسافرت می کنند.

·          افرادی که با کشتی مسافرت می کنند و در بندری در مسیر راه تا 24 ساعت اقامت می نمایند.

گردشگری در اسلام

همه مخلوقات الهی در سیر و سفر از مکانی به مکان دیگر و از مکانی به زمان دیگر ، در جهت کمال حرکت می کنند . قرآن که برای هدایت بشر نازل شده است در ایه های بسیاری بر سیر وسفر تاکید داشته و در خطابه های مختلف از انسان دعوت می کند که به مسافرت و گردش در زمین بپردازد . اهمیت و توجه قرآن کریم به موضوع گردشگری به طور صریح بیان شده است بطور مثال :

قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذبین. ( آل عمران ، آیه 137) 

" همانا پیش از شما مللی بودند و رفتند ، در اطراف زمین گردش کنید تا ببینید آنانکه وعده های خود را تکذیب کردند چگونه هلاک شدند . "

در احادیث و روایات معتبر نبوی و سایر معصومین به اهمیت و فواید گردشگری اشاره شده است.

پیامبر اسلام ( ص ) : مسافروا ، تصحوا و ترزقوا – سفر کنید تا سلامت شوید و روزی یابید . ( میزان الحکمه 4/468 )

 تاریخچه گردشگری:

دوران باستان: قدیمی ترین اشکال رایج گردشگری در اروپا، مسافرتهای اشراف و شهزاده های جوان به نقاط مختلف برای آشنایی با شیوه های مختلف حکومت زندگی مردم بود.

قرن ها پیش از میلاد مسیح فنیقیها که مردمی تجارت پیشه بودند، از طریق دریا و زمین برای عرضه و فروش محصولات خود و خرید اجناس و محصولات دیگران سفر می کردند. بعد از فنیقیها بازرگانان رومی به مسافرت در محدوده وسیع قلمرو امپراطوری روم روی آوردند و گاه برای به دست آوردن کالاهایی گرانبها چون آهن، کهربا، جواهر و ادویه به ممالک دور دست سفر می کردند (کاظمی، 1390،ص،8).

قرون وسطی: در قرون وسطی سفرهای دور و دراز همچنان در انحصار بازرگانان و دریانوردان بود. تجار آسیایی و اروپایی برای رسیدن به چین و افریقا از دریا و خشکی رهسپار مقصد می شدند و پس از عرضه کالاهای خود، اجناس محل را می خریدند و به سرزمینهای دیگر می رفتند.

مسافرت دیگری که درقرون وسطی شکل گرفت گردشگری مذهبی بود ، که پیروان ادیان مختلف گاه پیاده و گاه به شکل سواره به مراکز مذهبی میرفتند. که این نوع سفر مدت زیادی از وقت را دربر میگرفت، این نوع سفرها معمولا با خطرهای همراه بود. همچنان در قرون وسطی افرادی بوده اند که در پی سفرهای حادثه جویی بودند و دست به سفرهای های دریایی و زمینی میزند که این نوع سفرها منجر به کشف های شدند، همانند کرستف کولمب، ماژلان و واسکودوگاما که مشهور ترین این افراد بودند.(کاظمی، 1390).

قرن چهارده تا قرن هفده: در میان این قرون بیشتر مسافرت ها جهت کسب دانش و تجربه انجام میشد. درانگلستان ملکه الیزابت اول برای تربیت و پروش نمایندگان خارجی، با شکلی خاصی از مسافرت موافقت کرد و دانشگاه هایی چون اکسفورد و کمبریج در انگلیس و سالامانکا در اسپانیا مخارج مسافرت دانشجویان را به صورت کمک هزینه تحصیلی می پرداختند. همچنین دولت انگلیستان جواز مسافرت صادرمی کرد که دو تا سه سال اعتبار داشت و در آن محدوده مسافرت، مقدار پولی که مسافر میتوانیست به همراه داشته باشد، و نیز تعداد اسپ و خدمه مشخص میشد. کاروانهای مسافرتی دوره الیزابت پس از چندی ساختار و سازمان منظمی پیدا کردند و آنرا " گراندتور" نامیدند. معمولا اشراف، نجبا و افراد متعلق به طبقه بالای اجتماع از طریق گراند تور برای کسب دانش و تجربه های جدید به مسافرت میرفتند (کاظمی،1390: 10).

انقلاب صنعتی: انقلاب صنعتی که از سال 1750 تا 1850 به طول انجامید، پایه گردشهای دسته جمعی را (آنگونه که امروز با آن آشنا هستم) به وجود آورد. در این دوره کارگران ساده کشاورزی از مناطق روستایی رهسپار شهرها و کارخانه های تولیدی شدند و با شیوه ای زندگی که نمونه آنرا در این زمان شاهد هستیم آشنا شدند.

انقلاب صنعتی همچنان باعث بوجود آمدن ماشینها، قطار و کشتیهایی شد که با نیروی بخارکار میکرد. تغیرات اجتماعی این دوره، که موجب تغیر مشاغل شد، گسترش طبقه میانی اجتماع را در پی داشت و این طبقه توان آنرا یافت تا بیشتر به تفریح و مسافرت بپردازد. افزایش تقاضا برای مسافرت هم باعث شد که شهرت مسافرتهای فرزندان خانواده های مرفه کاهش یابد.

مسافرت نوین: تا پایان قرن نوزده هم هنوز مردم عادی درآمد کمی برای سفر داشت، و مسافرت های تفریحی عموما در آخر هفته انجام میشد و مردم برای کسب درآمد و گذران زندگی تمام هفته کارمیکرد. اما در اوایل قرن بیست گارگران از تعطیلات سالانه برخوردار شدند وحادثه دیگری که برگردشگری اثر گذاشت فناوری های بانکی از جمله چک مسافرتی بود که امریکاییها ابداع کردند. رشد اقتصادی، افزایش درآمدها، افزایش اوقات فراغت و توسعه شبکه حمل ونقل سریع وارزان، همگی شرایطی را به وجود آوردند که باعث رشد گردشگری شدند(کاظمی، 1390: 11).