گردشگری در ولایت بامیان
در این وبلاگ، در رابطه با گردشگری و جاذبه‌های ولایت بامیان و همچنان معلومات مرتبط با گردشگری که برای دانشجویان مفید باشد درج خواهد شد.
گردشگری در ولایت بامیان
در این وبلاگ، در رابطه با گردشگری و جاذبه‌های ولایت بامیان و همچنان معلومات مرتبط با گردشگری که برای دانشجویان مفید باشد درج خواهد شد.درباره من
متولد شهر زخمخورده از چنگیز، ضحاک، افراط گرایان اسلامی و... که هر کدام به نوبت شان هویت انبوه از مردم را به یغما بردند که بارزترین توحش آن به سکوت فراخواندن تندیسهای بامیان بود. متولد بامیانِ هستم که در بخشهای امنیت، مدنیت، قانونمداری، مهماننوازی و گردشگری سرآمد کشور است.
مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه بامیان در بخش توریسم گرفته ام.
ادامه...
تاریخچه مختصر ولایت بامیان
|
معلومات مختصر در مورد یکه ولنگ
- موقعیت جغرافیایی : یکه ولنگ یکی ازولسوالی های پرجمعیت ومهم ولایت بامیان می باشد که ازطرف جنوب به پنجاب ،ازشرق به وسیله بامیان ،ازشمال به دره صوف وبلخاب وازطرف غرب به لعل وسرجنگل محدود شده است.
_ازنظردسته بندی کپل وکان: ولسوالی یکه ولنگ یک منطقه کاملا کوهستانی وصعب العبور بوده که کوه بابا ازیکه ولنگ گذشته وا زطرف شرق به طرف غرب یکاولنگ امتداد دارد که بعضی نقاط یکاولنگ به حدی بلند وناهموار است که درتمام سال پوشیده ا زبرف می باشدوبرخی ازمناطق دیگری آن متشکل ازدره های عمیق وطولانی است ،راه ها فقط ازداخل دره ها وبالای کوه ها وکوتل ها کشیده شده است ودره به دره به وسیله این راه ها به هم ارتباط پیدا می کند.کوه هاوکوه پایه های آن به خاطراستفاده ازعلف هاوکشت دیمـــــه درتسخیرساکنان این منطقه قرار گرفته است .
_وجه تسمیه یکه ولنگ :وجه تسمیه برگرفته شده ازدشت سرسبزچمن است یکه یعنی ممتاز و لنگ یعنی آب های اطراف چمن
_مساحت ونفوس :این ولسوالی شامل ناحیه وسیعی میشودکه 4480کیلومترمربعمساحت دارد دره های مسکونی ان حدود 2424 مترارتفاع دارد ولی ارتفاع بلندیهای که دراطراف شمال وشرق قرارداردبین 3030 و3333 متر است ارتفاع کوه بابادرجنوب یکه ولنگ حدود 3939 متربوده ودرقله زردسنگ به 4674 مترمی رسد.
گرچه تاحال احصائیه دقیق صورت نگرفته ،ولی براساس کارت رائ دهی که درسال 1388 دراین ولسوالی توزیع شده 60 هزارکارت رائ دهی توزیع شده که اگرنصف جمعیت دارای کارت وواجدشرایطرائ دهی است جمعیت آن باید 120 هزارنفرباشد.
2 –اوضاع تاریخی وریشه نژادی وقبیلوی : درطول تاریخ تحولات بسیاری راپشت سرگذاشته است مثلادر دوره حکمرانی عبدالرحمان پس ازسرکوبی وتسخیرهزارستان دوباره به تمام فرماندهان وحاکمان هزارستان ازجمله «عبدالله»حاکم یکاولنگ امرکرد که افراد قیام کننده رادستگیروبه کابل بفرستدوپس ازآن فرمان قتل همه آنان راصادرکردوبه این ترتیب تعدادی کثیری ازمردم آنجاکشته شده وعده دیگری هم به نقاط دیگرمهاجرشدند،تیمورخانف دراین مورد می گویند:درپی قتل وکشتارومهاجرت ساکنین یکاولنگ تعدادی آنها به خصوص افرادی ذکور روبه تنزل نهاد وازمجموع 1700 خانواده فقط 700 خانواده باقی مانده بودند.
دردوران جهاد مقدس مردم افغانستان ،نیزمردم یکاولنگ درخط مقدم نبرد با کمونیست ها قرار داشت وچندین مرتبه این ولسوالی توسط قوای دولت کمونیستی اشغال وبا همت وپای مردی دلیرمردان این خطه شهید پرورآزادشدند.
دوبارمرکزبامیان درسال اول جهاد توسط مجاهدین یکاولنگ فتح شدودر طول جهادبهترین ومنظم ترین نیروی نظامی ،نیروی یکه ولنگ بود یکی ازمناطق مهم وتصمیم گیروتعیین کننده درطول سه دهه اخیر بوده است ازلحاظ نظامی جنگ های خونینی رابادولت کمونیستی،دولت آقای ربانی وهمچنین رژیم طالبان داشته است درسال 1378 ولسوالی یکاولنگ و ولایت بامیان به دست مجاهدین یکه ولنگ فتح شد.
درسال 1379 یکه ولنگ دوباره به دست حذب وحدت افتاد ،لشکرطالبان وقتی براین منطقه مسلط شدند 600 تا 750 نفراز اهالی یکاولنگ را قتل عام نمودندکه یکی ازفاجعه بارترین وتلخ ترین حادثه تاریخ این سرزمین می باشد
_ اقوام ساکن یکه ولنگ عمومـا
الف:هــــــــــــــــــــــــــــــــــزا ره هـــــــــا
- منشا تاریخی ونژادی هزاره ها :درباره اصل ومنشا هزاره هانظریه های مختلفی ازمستشرقین بیان شده ازجمله {عبداللحی حبیبی } درمقاله با عنوان (آیاکلمه هزاره قدیم تر است)درمجله آریانا ثبت می کند که هزاره هاساکنین اصلی افغانستان هستنداومی کوشد تاکلمه هزاره را بااسم پایتخت دوم (اراکوزی هوزورا) همت سازد طبق نظروی «هـــــزاره» یعنی سعادت پایبند.
امادرباره هزاره یکه ولنگ روایت گوناگون وجود دارد بعضی آن ساکن اصلی است اماتعدادی دیگری ساکنین فعلی آن ازدیگرولایات به آنجا مهاجرت کرده اند.
ب :ســـــادات
یکی ازاقوام ساکن دریکه ولنگ است گرچه برادران اهل سنت فرق بین هزاره هاوسادات قایل نیست بلکه پیروان مذهب جعفری راهزاده می گویند ولی اگردقیق ترشویم سادات ازلحاظ نژادی وساختارچهره ظاهری باهزاره هاتفاوت دارد که آن هم به خاطرازدواج های درون قبیله ای بین آنان می باشدیعنی سادات سعی می کندتاحدامکان با افرادقبیله وخانواده های فامیل نزدیک خود ازدواج کنندوبه این صورت اصالت نژادی خودراحفظ کنند.
سادات بیشتردرمناطق سولیچ ومرکزیکه ولنگ ازاکثریت برخوردار اند.
هرچندمنطقه سولیچ محل تمرکزسادات یکاولنگ می باشد امامناطق دیگری چون نیک مرکزیکاولنگ،شاه قلندر،قرغان،ســـــــــربلاق ،دره علی ،فیروز بهار،بندامـــــــــــیربه نام بخش سادات یادمی شود وبیشترین نفوس این مناطق راسادات تشکل میدهد
-گرچه درباره اصل ونسب سادات نوشته های صودت گرفته ولی شجره نامه دقیقی دردست نیست ولی میگویند سادات ولایت بامیان و ولسوالی ها تابعه آن بیشترسادات موسوی نسب ازفرزندان میرسیدعلی سبزواری مشهور به میرسیدعلی «یخ سوز» می باشدوعده کمی ازسادات حسینی از اعقاب سلطان سیداحمد کبیر که ازبهسود به آنجامهاجرت نموده زندگی میکنند
میرسیدعلی یخسوز سرسلسله سادات موسوی نسب است وی ازاعقاب عالم ومحدث بزرگ امامزاده موسی ابوسبعه ابن سیدابراهیم مرتضی امام موسی کاظم می باشد.
دریکاولنگ «تولی» و «قاضیان» مشهورترین سادات حسینی نسب ازفرزندان سلطان احمد کبیرهستند ازجمله سادات مشهوربه «تولی»شاه میرزاحسین خان است که ازموقعیت اجتماعی خوبی برخورداربود مردم یکاولنگ اورابه دیده احترام می نگریست .
3-تکنالوژی کسب معیشت : دراین ولسوالی تکنالوژی کسب معیشت مبتنی برکشاورزی،دامداری،باغ داری ،شکارکه فعلاممنوع است، درخت کاری،تجارت محصولات حیوانی ونباتی صنایع نیمه پیشرفته مانند نجاری،آهنگری،سفالگری،صنایع دستی مانندقالین بافی،گلیم،خورجین، نمـــــد، برگ وشال ،گلدوزی می باشد.
الف:کشاورزی – دریکاولنگ شغل وپیشه اصلی مردم کشاورزی و زراعت می باشد اما به خاطر کوهستانی بودن وکمبود زمین درآمدکشاورزی از راه کشاورزی مقیاس پایین وفقط درحدرفع ضرورت موادغذای خانواده ها انجام می شود .
زمین راتوسط دریا ،چشمه آبیاری میشود.کشاورزی به دوصورت 1-آبی 2-للمی انجام می شود وکشت آبی به نوبه خود به دوصورت کاشته می شود 1- تیرمایی 2- بهاری
4_اوضاع اجتماعی وفرهنگی
_نظام خویشاوندی :تمام جوامع دارای شکلی ازسازمان خانواده برای حل مسائیل خود هستند که این مسائیل شامل همکاری اقتصادی میان دوجنس ،محل اقامت،پروش فرزندان وکنترل فعالیت میشود
که دریکاولنگ نیز همکاری درامور اقتصادی بین مرد وزن وجود دارد وهردوبه طوریکجایی ویا بطورتقسیم کار (تقسیم وظیفه)کار وهمکاری میکند که بیشترین کا ری بیرون ازخانه بدوش مرد ها است
واصطلاحات خویشاوندی که وجود دارد عبارت اندازخسور،خسورمادر،باجه ،ازنه،داماد،عروس،
_آداب ورسوم :یکی ازنمادهای فرهنگی یکاولنگ سنت ها ورسوم است که مردم درمناسبت های مختلف ازجمله در ازدواج به آن پایبند هستند ازمراسمی که دریکاولنگ اهمیت زیادی داده میشودازدواج جوانان است .وقتی پسربه سن ازدواج می رسد معمولآ والیدین وبزرگتر ها باجلب نظررو به خاستگاری دختری مورد نظرمی روند.دریکاولنگ ازدواج اکثرآ قبیله ای می باشد وازدواج بیرون فامیلی بسیار کم اتفاق می افتد برای هرخانواده ای معمولا اولین گزیته نزدیک ترین دختر نسبی چون دختری کاکا، دختر خاله ،دخترعمه وسپس بقیه دختر های فامیلی می باشد مهم ترین مسله پس ازگرفتن رضایت خانواده دخترتعیین مقدارشیربهاومقدار خرج ومصرف عروسی می باشد.
الف،شیربها :مهم ترین مسله بعدازاعلام ر ضایت خانواده دخترتعیین مقدارشیربهاودیگرمخارج عروسی است .شیربها هدیه است که ازسوی داماد به والیدین به ویژه مادرعروس به رسم قدردانی ازخدمات ایشان درشیردادن یابطورکلی تربیت دخترپرداخت میشودواین پول که ازدامادگرفته میشود (گله)نامیده میشود این پول غیرازمخارج عروسی است که دامادبایدتهیه کند .یکی ازمشکلات سرراجوانان مشکلات گله است.که دربعضی قریه ها بسیاربالا است.
ب:جهیزیه:درگذشته بودکه وقتی خانواده ای دخترخودراخانه شوهرمی فرستاددوجفت لباس خواب شامل کردبایدوسایل کامل یک خانه رابه دخترشان تهیه کند.به این خاطرجهزیه بالازیادشده وگله نیزبالارفته است وافرادبی بضاعت وکم درآمدنمی توانندبه آسانی ازدواج نمایند.
عروسی : درمناطق مختلف یکاولنگ مراسم عروسی «طوی» معمولآ دوشب ویک روزظول می کشد شب اول که معروف به شب خینه «حنابندان» است باحضورفامیل های نزدیک دوطرف داماد وعروس وکسانی راکه دوطرف دعوت کرده است برگزار می گرددوفردای این شب که روزعروسی است وابستگان داماد به طرف خانه عروس می رود وزمانی که به نزدیک خانه عروس میرسد سرراه داماد یک حیوان راکه اکثرأ سبزمی باشد ذبح می کند بعدآنرا در اختیارسوارکاران می گذارد بزکش های که همراه
داماد آمده ویا ازقریه عروس هستند مراسم بزکشی راانجام میدهد بعدزیرپای داماد رافرش میکند وخانواده عروس لباس جدیدی که برای داماد تهیه کرده اند به تن دامادپوشانده وبالای داماد سیچلی میکند وبعد ازاین ازمهمانان پذیرایی میشود وبعدنوبت صرف طعام میرسد بعددامادپیش عروس میرودوپدرعروس دست عروس رابه دست داماد میدهد وبعد ازدعاکردن توسط یک نفرروحانی (ملا،شیخ ،آخون)عروس از زیرقرآن تیر میشود.
تعدادازمردوزن که همراه عروس میروند به زنان« قدوغو» وبه مردان ویاجوانان که همراه عروس میرود «قدوغوبچه» گفته میشود .
_رایخانه : رایخانه مراسم بعداز عروسی است ،عروس حق ندارد خودش به طور عادی به خانه پدرش برگردد.بلکه از طرف پدرش کسی به خانه داماد برود وازوی بخواهد که عروس را به خانه پدرش ببرد. داماد طی مراسم خاصی متشکل ازازمردان فامیل خود باتحفه وهدایای عروس رابه خانه پدرش می برد مهمانان بعدازیکشبانه روز پذیرایی برمیگردد وعروس مدتی درخانه پدرش می ماند .بعدازمدتی دوباره دامادبه دنبال عروس می آیدواین بارخانواده عروس به دختر خودهدیه ای نظربه توانایی مالی که معمولا چند راس گوسفندویاگاوشیری یاگوساله می باشداین هدیه «بخــــــش»نامیده میشود.بعدازاین عروس هروقت میتواند به خانواده پدرش برود.
_سربدل(استخوان الیش) : یکی ازرسم وآدات دریکه ولنگ بین مردم ازدواج سربدل میباشد یعنی دوخانواده هرکدام ازدیگری دختر می گیرند ودرعوض دختر خود رابه خانواده دیگری میدهد این رسم درگذشته خیلی رایج بود ولی حالا به دلیل عوارض منفی وپیامد های ناگوارآن کم شده است عوارض که این نوع ازدواج دارداین است که اگریکی ازاین دوزوج باهم سرناگواری پیداکندوازهم جداشود آن دوتای دیگرنیز بایدازهم جداشوند.
_مذهب :تمام ساکنان یکاولنگ شیعه امامیه میباشد همه مردم از لحاظ مذهبی پیرو مذهب جعفری هستند
_مراسم مذهبی :
الف:زیارت ،زیارت اماکن مقدسه دربین مردم اهمیت ویژه دارد ومردم به آن توجه خاص دارد کسانی که توانایی مالی دارد کوشش می کند به مکه ،کربلا وسایر اماکن مقدس بروند وهمچنان زیارتگاهای زیاد در این ولسوالی وجو دارد این زیارت گاها مرقد سادات وعلما است تعدادی زیادی مردم ازخارج این ولسوالی ومردم ساکنان خود ولسوالی به این زیارت گاه می روند این زیارتگاها عبارت است اززیارت ده سرخ،زیارتگاه سیدسعدالله ولی درسولیج ،شاه قلندر،بندامــــــــــــیر وغیره میباشد.
_ب:سوگواری :سوگواری هاومراسم عزاداری وماتم نیزمانندبسیاری ازدیگرمراسم واعیاد یک بخش از زندگی مردم را در بر میگیرد عزاداری های مذهبی جایگاه ویژه ی دربین مردم این مناطق دارد اما آنچه دربین مردم یکاولنگ اهمیت به سزادارد وآنرا بسیار باشکوه برگزار میکنند دهه اول ماه محرم وشب قدراست
عزاداری دهه اول محرم: درمناطق مختلف یکاولنگ عزاداری محرم باشکوه بسیار برگزار میشود این مراسم ازاول محرم تادهه محرم همه روزه ادامه دارد واز قبل اهلی روستا شخصی روحانی را برای سخنرانی وروضه خوانی دعوت می کنند . مراسم هر روز باسخنرانی وروضه حوانی شروع شده وسپس باسینه زنی ادامه می یابد درپایان هرمجلس شرکت کنندگان به وسیله غذای نذری که توسط یک یاچند خانواده تهیه شده اند پذیرایی میشوند. درشب اول محرم درمسجید یامنبر محل ابتداعلم را بلند می کنند در روز نهم ودهم عزاداری ها به اوج خود می رسد . دراین دو روز مردان پس از اتمام مراسم عزاداری باعلمی که روز اول به پا داشته اند به مساجید یانمبر وروستاهای مجاور میروند درآنجا به نوحه خوانی وسینه زنی می پردازند . تمام مراسم عزاداری مشترک بین زنان ومردان برگزار می شود. مردم دهه اول محرم راعزاداری میکنند ودرچهلم شهادت امام حســــــــــــــــــــــــــین(ع) به عنوان اربعین نیز مراسم عزاداری برگزار می کنند.
_ مراسم شب های قدر : یکی دیگر از مراسم عزاداری که در یکاولنگ که به آن اهمیت زیادی میدهندعزاداری واحیای شب های قدراست. مردم دراین شب ها به حسینیه ها جمع میشوند دراول روضه خوانی وسپس به دعا وتلاوت قرآنکریم تاسحر می پردازند. پس از خوردن سحری متفرق می شوند البته سحری نذر است که خانواده ها آنرا تهیه می کنند.
تمام مراسم که در ماه رمضان انجام میگیرد همراه با مجالس ختم قرآن می باشد.
ـــــ ج ، مراسم جشن :
عیدنوروز ؛عیدنوروزاعیادباستانی مردم افغانستان است واین مناسبت سه روز تعطیل رسمی می باشد در روستا ومناطق مختلف یکاولنگ معمولا مردم حیوانی را به عنوان نذر نوروزی می کشد دربسیاری مناطق روضه خوانی عمومی به عنوان روضه خوانی نوروزی برگزار میشود. علاوه براینکه مردم سال نو رامی خواهند بادعا ونذر آغاز می نمایند مردم به این عقیده اند که روزاول سال مصادف بوده با روز خلافت امیرالمومنین حضرت علـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــی (ع) است به این جهت مردم از این روز تجلیل می نمایند.
_ عید روزه : دراین ایام سه روز رخصتی است مردم بعد از ادای نماز عید، به طرف خانه های خود میروند و روزه ها را افطار می کنند وبعد به دیدار دوستان وآشنایان خود میرود در اکثرمناطق این رسم است کسی که عزیز خویش را از دست داده باشدمردم روز اول عید به خانه شان فاتحه خوانی میروند.
_ عید غدیـــــر : این عید از اعیا د مهم این مردم می باشد ومورد توجه خاص مردم میباشد دربعضی جاها حضور روحانییون وسخنرانی آن ها برگزار میشود
د ،مراکز دینی : مراکز دینی دریکاولنگ عموما همان مساجد است به عنوان سمبل به شمار می آید که محلی برای راز ونیاز وفعالیت های علمی وفرهنگی وعبادی بشمار می آید.
_مساجد : مهم ترین مرکز دینی شیعیان است همهن گونه که از نامش پیدا است محل سجده وعبادت است درولسوالی یکه ولنگ در جاهای که مدارس دینی وجود دارد درکنار آن مسجد است در قریه های کوچک مسجد وجود ندارد اما حسینیه در هر قریه می باشد ودلیل نبودن مسجد دوری قریه ها از همدیگر وعدم امام جماعت می باشد.
_تکیه خانه :کارکرد اصلی تکیه خانه ها در یکاولنگ برگزاری مجالس عزاداری مذهبی در ایام سوگواری وهم چنین غسل وتدفین وهمچنان ختم وبر گزاری سخنرانی درمناسبتهای مختلف می باشد حسینیه درقریه یکاولنگ وجود دارد.
_بازیها :معمولآمردم این منطقه درخلال کارهای روزانه خودفرصتی هم برای سرگرمی وتفریحات بدست می آورندبیشترین این سرگرمی ها مربوط به فصلی غیر ازتابستان وبهاراست زیرااین دوفصل هنگامی کارکاشت وبرداشت محصولات کشاورزی وباغ است وعملآ مردم درطول روزفرصتی برای تفریح وسرگرمی ندارند مردم درفصل خزان فرصت بیشتری برای اوقات فراغت دارند مهم ترین سرگرمی هابرای مردان عبارت اندازمسابقه اسب دوانی ،بازی فوتبال ووالیبا ل، طناب کشی ،شیغی بازی ،لوبازی،خیری است.
5 _فلکلوریا ادبیات شفاهی :منابع شفاهی که دربین مردم یکاولنگ میباشد عبارت اند ازضرب المثل،افسانه ،داستانها می باشد .
_قصه ها:قصه های که دربین مردم مروج است راجع به حوادث زندگی همه روزه شان می باشد.که به حرکت دوفرد یا بیشتر که باهم یکجا شوند به یکدیگر مشکلات زندگی شان راشریک می کنند.
_افسانه ها:افسانه وداستانهای که در بین مردم مروج هستند اکثرشان راجع به پادشاها،افسانه جنگ هاولشکر کشی ها می باشد که دراکثر مناطق یکاولنگ مردم یک قریه در فصل زمستان به یک جای جمع میشوند که یکی شان قصه میکند ودیگران به آن گوش میدهند.
_ضرب المثل :در این ولسوالی ضرب المثل ها جایگاهی خاص خود را دارد که همه روزه مردم آن را استفاده می کند ضرب المثل های عامیانه دربر گیرنده معانی ومطالب آموزنده ومهم است که بنا به شرایط خاص از آن استفاده می کند ،مانند (ازریزه ها لخشیدو از کته ها بحشیدو ) (از روی سیری گپ می زنه ) خدا روزی ره از موری آدم شیوه نموکونه ) سنگ ده پای لنگ ( که ره زور دد که ظلم نکرد ) _ اشعارودو بیتی : شعرعمدتا دریکاولنگ حالت غنایی واحساسی دارد ودرعروسی ها ،اعیاد،جشن ها ودیگر اجتماعات مردمی از جمله سوگواری هاخوانده می شود .ترانه هادر یکاولنگ دو گونه اند.
1-آنهایی که باموسیقی همراهی نمی شود.
2-آنهایی که باموسیقی خوانده میشود. ترانه های بدون موسیقی هم بر دو قسم است (دیدویابولبی) و(مخته) دیدویابولبی :آوازهای عاشقانه ساده است که افراد درعروسی ها ودیگر جشن هامی خوانند.دیدیابولبی رایج ترین آواز میان چوپان ها است .مانند؛
مه قربان بلند گشتووششتوی یار فدایی زیرلب خواندوی یار
کدام حرفی غلط از مه شنیده ازدست یار بدنالیده میرفت
مخته :نوحه است که زنان درسوگواری هامی خوانند،مخته عموما به نام یکی ازافرادخاص(جنکجویان یاقهرمان) سروده شده است .زنان درسوگواری هاومرگ مخته رابه نام همان فرد فوت شده می خوانند.
_موسیقی:موسیقی دربین مردم زیاد مروج هستندوبه آن اهمیت می دهد موسیقی محلی است که برعلاوه دیگرموسیقی ها موسیقی محلی بسیار زیاد خوانده وشنیده می شود موسیقی های محلی مروج مانند دنبوره ،غیچک ،دایره میباشد که دنبوره وغیچک توسط مردان ودایره توسط زنان درمحل نواخته می شود که فعلا فقط از دنبوره استفاده زیاد تر میشود.اوقات گوش دادن زیاد تردرعروسی ها ودراوقات فراغت وبیکاری میباشدودرمراسم سوگواری خواندن های مذهبی وتلاوت قرآنکریم گوش می دهند.
_رقص:رقص های مروج دریکاولنگ اتن ،پشپو،
_طبابت محلی :طبابت محلی که توسط ساکنان یکه ولنگ انجام داده میشود عبارت اند ازدانه ،زردی ،سینه بغل ،امراض چشم ،دردناخن یادست ،شکم دردی،فشار،بغمه،وبعضی امراض ساری دیگر .
-زردی :مرض زردی رابعضی از ملا ها وسادات توسط دعا تداوی میکند طوری است که شخص مریض درحدود 5دانه پیازسفید راهمراه خود گرفته به نزد کسی که دعای این درد رامیداندمیرود وآن ملا یا شخص به پیاز دعا می کند .یکدانه اش را به گردن مریض بانخ زرد رنگ آویزان می کند وآن پیاز بالای سینه مریض قرارمیگیرد وهمه روزه یک لایه پیاز را دورمیکند وسایر پیاز را شخص مریض همه روزه مصرف میکند .تا ایکه صیحت می یابد این طریق تداوی بسیار مروج وخیلی نتیجه بخش میباشد.
-خاص مار:نوع مریضی دیگری است که خیلی درد شدید دارد وشخص مبتلا به مرض نزد عالم دین میرود واودعایی مخصوصی که داردمی خواند مریضی صحت یاب میشود .
-سول :نوع مریضی است که به عقیده مردم اگر بالای سگ ویاپشک آب بیندازیم این دانه ها به دست ها بالامیشود شخص مبتلا نزدکسی که یاد دارد میرود وآن شخص ملا یامرد عادی دیگر برای مریض میگوید یک قورباقه رازنده بگیرد وبعد زنده بالای سول بیمالد وبعدبین دوسنگ قورباقه طوری بگذاردکه فرارنتواند تاوقتیکه خشک شود ودرجریان خشک شدن سول هم خشک میشود دیگرازطریق جو دعا کردن ونمک دعاکردن هم درمان میشود .
نوع دیگری مریضی که جنبه اعتقادی داردگاهی پستان زنان وصورت ا طفال می پندد وملاتوسط کارت (چاقو) بادم تیزی آن همان جایکه پندیده است میگذارد ودعایی می خوانند تا اینکه بعداز چند ساعت صحت می یابد .
مریضی دیگر که گاهی اتفاق می افتد اگر چشم کسی ضربه ببیند وبه روی چشم گل می افتد تقریبآ همه کسانیکه قاری قرآن است باتلاوت چنداز آیات قرآنکریم صحت می یابد.
زمانی که اطفال نظر میشود به تخم مرغ دعا نوشته وتخم مرغ را ازفرق شخص نظر شده تاپای آن میکشد همراه بادعا چندین بارتکرارمی کند وبعد تخم مرغ را محکم به کاسه می زند وتخم میشکند وآن را به آب رها می کند .
دیگر تداوی درد دندان است که چندین آیات قرآن را می خواند وبه کاغذ نوشته می کند وشخص دندان درد آنرا میخورد .دیگر دعای برای کم ذهنی می دهد که آیات قرآنکریم را به کاغذ نوشته می کند
_طبابت بواسطه گیاهان محلی :دراین ولسوالی گیاهان زیادی برای تداوی امراض گوناگون وجود دارد
مرض فشار که توسط بوته ای به نام بسراق بوته در حال تعادل فشار رانکه می دارد معالجه میشود از این بوته طوری استفاده میشود که آنرا مثل نصواراستفاده می کند .
وهمچنان بیخ بلدرغان رانیز برای تداوی فشار ایتفاده میکند . گیاهی دیگری به نام «کوزه تونی »برای تداوی امراض معده استفاده میکند .
گیاهی دیگری به نام «بودینه »است که برای رفع خستگی استفاده میشود گیاهی دیگری به نام «ایله رنگ» است که درکوه های مرتفع یافت میشود وبیخ دار میباشد وآن را با روغن سرخ میکند بای درد پای استفاده می کند .
_انواع گیاهان که در طبابت استفاده میشود : در یکاولنگ انواع زیادی گیاهان طبی وجود دارد ومردم از آن استفاده میکند عبارت اند از بسراق بوته ،بیخ بلدرغان ،ایله رنگ ،کوزه تونی ،بودینه ،بزباش،کاسنی ،گنده بغل ،سیاکوکو،خاک شیر و..........میباشد .
این گیاهان جنبه عتقادی ندارد اما در یکاولنگ «ا سپند »جنبه اعتقادی داردودرتمام حصه یکه ولنگ یافت می شود .
منبع: جمع آوری معلومات از خودم میباشد که از کتاب های دیگر گرفته شده
آشنایی با شهر بامیان
بامیان:
ولایت
بامیان درنقطه مرکزی افغانستان و در میان دامنه های مرکزی دو سلسله جبال بزرگ یعنی
هندوکش و بابا که بین خطوط 67 درجه و 29 دقیقه و41 ثانیه طول شرقی و 34 درجه و 33
دقیقه و 22ثانیه عرض شمالی قرار دارد، واقع شده است.
ریشه تاریخی و وجهه تسمیه:
ازولایت بامیان درادبیات پهلوی(فارسی میانه) به نام بامیکان یاد شده است که به معنای درخشان وروشن میباشد. در برخی آثر تاریخی آمده است که درواقع بدلیل نزدیکی بلخ به بامیان، بلخ را، "بلخ بامی" می گفتند و بامیک صورت پهلوی بامی(به معنی درخشیدن) است.
درسده اول میلادی برای نخستین بار درتاریخ"یانج هو" تاریخ نگار چینی، نام بامیان را بصورت "هانج" ویا "هان" بکار برده است وسپس زائر چینی هیوان تسانگ برای اولین بار موقعیت وتاریخ بامیان را ثبت کرده است وپس ازوی درادبیات ومآخذ چین، بامیان با نام"فانگ یانگ"ویا"فان یان" خوانده شده است که این نام نزدیک به تلفظ امروزی "بام یان" یا "بامیان" است.
بخشی از تاریخ بامیان به دوره اول کوشانیان از سده اول میلادی باز می گردد که آیین بودا را تا نواحی شمالی هندوکش گسترش دادند، بامیان که برسر راه ابریشم قرار داشت، به تدریج به مرکز تجاری- مذهبی مهمی بدل شد. چنانکه هیوان تسانگ، راهب بودایی چینی که دراوایل سده7میلادی از بامیان دیدن کرده است، درگزارشهای خود از دهها معبد بودایی که درآنها هزاران راهب به عبادت مشغول بودند، یاد میکند. موقعیت بامیان وثروتی که از راه نذرات زوار وبازرگانانی که ازآنجا عبورمی کردند، به دست می آورد، موجب شد که به یکی از بزرگترین مراکز آیین بودا تبدیل گردد وآثاری بدیع از هنر بودایی درآنجا پدید آید که شگفتی هربیننده ای را برمی انگیزد. از مهمترین این آثار دو مجسمه عظیم بودا یکی به ارتفاع 53 متر ودیگری به بلندی 35 متر بود که ازشاهکار های هنری عصر کوشانیان به شمارمی رفت، هیوان تسانگ همچنین ازمجسمه عظیمی دربامیان که بودا را درحالت خوابیده به پهلو نشان می داده، یاد می کند که امروزه اثری ازآن دیده نمی شود. یا تا خال کشف نشده است.
با هجوم جهانگردان از اواخر دهه 1360 م زمینه های تجدید رونق این شهر فراهم گردید وبرخی تأسیسات شهری درآن ساخته شد، لیکن پس از تحولات سیاسی افغانستان به دنبال کودتای سال1357ش/1978م وآغازجنگهای داخلی، این شهر مانند سایر شهر های افغانستان دستخوش ویرانی گردید.
درهمین اواخربسیاری ازآثارگرانبهای تاریخی آن مانند، دوپیکره بزرگ بودا که پیشتر ازآن یاد شد به دست طالبان ویران شد که موجب اعتراض جهانیان وسازمانهای بین المللی فرهنگی گردید.
موقعیت وحدود اربعه:
ولایت
بامیان که درقلب افغانستان قرار دارد میتواند دهلیز شمال وجنوب کشورباشد که شرقأ
متصل است با ولایات بغلان وپروان، غربأ با ولایات غور ودایکندی، جنوبأ باولایت
میدان وردک، شمالأ ولایات سمنگان وسرپل.
مساحت:
بامیان دارای 18029 کیلو مترمربع مساحت وارتفاع آن از سطح بحر2500 مترمیباشد.
نفوس:
درباره
جمعیت بامیان احصائیه های مختلف ارائه شده است که طبق احصایه صحت عامه، درطول
کمپاین واکسن زنی سال 2008 به تعداد 650.000 نفر ثبت نام کردند.
طبق آمار دفتر احصائیه مرکزی درسال 2007 جمعیت کل بامیان378.300 نفر برآورد شده است
وطبق آماروزارت انکشاف دهات از طریق پروگرام همبستگی ملی این رقم را حدود 650.600 نفر
تخمین زده است.
اقوام ساکن:
اکثریت
باشندگان این ولایت را هزاره،تعداد کمی تاجیک قزلباش و برخی اقوام دیگرافغانستان
تشکیل می دهند.
واحد های اداری:
بامیان
دارای هفت واحد اداری میباشدکه عبارتند از: 1- کهمرد 2- سیغان 3- شیبر 4- یکه ولنگ
5- پنجاب 6- ورس به شمول 7 – بامیان مرکزاین ولایت.
تعداد قریه ها:
طبق
آمار ریاست احیا وانکشاف دهات که پروژه های همبستگی ملی را درهر قریه، ایجاد می
کند، ولایت بامیان دارای 2187 قریه میباشد.
اوضاع جوی و فصول سال:
بامیان
دارای آب وهوای نا ملایم، سرد وخشک بوده، تابستان دارای 29 درجه سانتیگراد بالای
صفر و زمستان آن سرد وپربرف که درجه حرارت به 26 درجه زیرصفرمی رسد، این وضعیت در
برخی مناطق این ولایت درطول چهارفصل نیزنا پایداربوده که حتی درتابستان کوه های
بابا پر از برف میباشد.
زبانها مروج:
اکثریت با شندگان بامیان به زبان دری با لهجهء شیرین هزاره گی تکلم میکنند.
پیشه ها و حرفه های معروف:
اکثرمردم بامیان زراعت و مالدار پیشه بوده که طبق آمار ریاست زراعت این ولایت، 86 فیصد درآمد مردم متکی بر زراعت ومالداری میباشد.
حرفه های مردم عبارتند ازقالین بافی، ماشیو، نمد، برک و شالبافی، گلگ دوزی و از این قبیل اند.
معادن و ذخایر زیرزمینی:
بامیان
یکی ازولایات سرشارازمعادن آهن،ذغال سنگ، گج، سنگ مرمر وسنگ های قیمتی درکشوراست.
استخراج این معادن می تواند اقتصاد محلی وملی را دیگرگون کند وزمینه اشتغال را
برای مردم فراهم کند. که یکی ازمشهورترین معادن این ولایت، معدن آهن حاجی
گک"آجه گگ" را می توان نام برد.
پیداوار:
بامیان یکی ازبزرگترین تولید کننده گان کچالو درسطح کشورمیباشد که سالانه هزاران تن کچالوبه سراسرکشوروخارج صادرمی کند. طبق گزارش وزارت زراعت کشور، بامیان قراراست به مرکزتولید تخم کچالو تبدیل گردد. ازدیگرمحصولات زراعتی این ولایت میتوان ازگندم، جو، عدس، بادنجان رومی،پیاز یاد آوری نمود.
ازمیوه های مشهورآن می توان سیب یکه ولنگ، زرد آلو وچپه نمک سیغان وکهمرد، وهمچنین ازمحصولات حیوانی قروت بامیان را نام برد.
خوراکی ها و پختنی ها ی مشهور، : حلوای سرخ یا حلوای سمنک، حلوای سفید، آشک، قروتی وشیربرنج غذا های مشهورمحلی بامیان میباشند که اکثرأدرفصل بهارسال خانواده ها این غذا ها را به طورهوسانه می پزند.
پیداوار صنعتی و از جمله مشهور ترین آنها ( صنایع دستی وپیداوار صنعتی بامیان عبارتنداز: نمد وبرک ورسی، گلیم، ماشیو، قالین. ازصنایع دستی دیگرکلا های گراف دوزی، خامک دوزی است.
درولایت بامیان اکثرمردم با پرورش دادن گاو شیری، گوسفند،وبز،قسمتی از مخارج زندگی خود را تأمین می کنند وبامیان یکی ازولایات خوب برای دام پروری میباشد.
بامیان منطقه ای است که در آن حیات وحش به کثرت و با تنوع جریان دارد. حیوانات وحشی مشهورکه دربامیان وجود دارند عبارتند از:آهوی خالدار،پلنگ قطبی، گرگ، پیشک کوهی، شغال،اسفنج آبی که فقط دربندامیراست و اسپ آبی که دربند امیردیده شده.
به گزارش مقامات محلی محیط زیستی و ریاست زراعت بامیان، بعد ازمنع شکارحیوانات وحشی که از چند سال به اینطرف توسط دولت تعمیل شده است، روزبه روزبه تعداد و نوعیت حیوانات وحشی افزایش بعمل آمده است.
پرنده های مشهوری که درکوه های بامیان حیات به سرمی برند کبک زری،"کبک دری" باشه، گنجشک ... و "باز" که ودرساحات دشت خم که درمسیربند امیر، یکه ولنگ قراردارد وجود دارند.
انواع گردشگری از دیدگاه های متفاوت
انواع و گونه های گردشگری
گردشگری انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگری برای برنامه ریزی در این عرصه اهمیت به سزایی دارد؛ چرا که تقاضا ها و خدمات مورد نیاز گردشگران مختلف یکسان نیست. برای مثال گردشگرانی که به قصد دیدار اقوام و دوستان مسافرت می کنند معمولاً به هتل و حتی رستوران بیرون از منزل نیاز ندارند اما از سایر امکانات و تسهیلات استفاده می کنند همچنین احتمال دارد گردشگر روستایی هیچ تمایلی به خدمات شهری نداشته باشد و تمام مدت سفر خود را در روستا اقامت نماید. بر این اساس تا کنون صاحب نظران و سازمان های بین المللی با توجه به معیارهای مختلف دسته بندی های متعددی از گردشگری ارائه کرده اند.
دسته بندی های انواع گردشگری
1-انواع گردشگری بر اساس انگیزه
وانس اسمیت از شش گونه گردشگری که بر اساس انگیزه گردشگری است به صورت زیر نام می برد.
- گردشگری قومی
- گردشگری فرهنگی
- گردشگری تاریخی
- گردشگری طبیعت گرا
- گردشگری تفریحی
- گردشگری کاری
2-انواع گردشگری بر اساس موقعیت مکانی
یکی از این دسته بندی ها شامل گردشگری درون مرزی، گردشگری برون مرزی و گردشگری محلی است.
3-انواع گردشگری بر اساس هدف
- توریسم تفریحی و استفاده از تعطیلات
- توریسم درمانی
- توریسم فرهنگی و آموزشی
- توریسم اجتماعی
- توریسم ورزشی
- توریسم مذهبی و زیارتی
- توریسم بازرگانی
- توریسم سیاسی
4-انواع گردشگری از نظر مکانی و موضوعی
4-1- گردشگری از نظر مکان مقصد
- گردشگری شهری
- گردشگری روستایی
- گردشگری عشایری، قومی، قبیله ای
- گردشگری در طبیعت
- گردشگری ساحلی و دریایی
- گردشگری کوهستانی
- گردشگری هوا- فضا
- گردشگری زیست محیطی
4-2- گونه های گردشگری از نظر موضوع
- گردشگری دریایی
- گردشگری برف
- گردشگری فرهنگی و هنری (گردشگری میراث)
- گردشگری اجتماعی
- گردشگری علمی – آموزشی
- گردشگری درمانی
- گردشگری در طبیعت
- اکوتوریسم
- گردشگری ورزشی
- گردشگری و چشم اندازهای کشاورزی و عشایری
- گردشگری شکار و صید
- گردشگری تجاری
- گردشگری سیاسی
- گردشگری آثار جنگ
- گردشگری زیارت اهل قبور
- گردشگری از گتوها
- گردشگری فضاهای صنعتی – معدنی
- گردشگری تبهکاری
- گردشگری مجازی
5-انواع گردشگری از دیدگاه کلی
فرهنگی
طبیعت گرای
ماجراجویانه
با توجه به تقسیم بندی کلی مطرح شده، در ادامه به تفسیر به شرح آن می پردازیم.
5-1-گردشگری فرهنگی
گردشگری فرهنگی ، بخش مهمی از تقاضای جهانی گردشگری را تشکیل می دهد. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری ۳۷ درصد گردشگری بین المللی با انگیزه فرهنگی انجام می شود و این تقاضا در حال افزایش است. رشد گردشگری فرهنگی و گردشگری میراث (heritage tourism) به عنوان عناصر گردشگری نوین، توجه سیاستگزاران و محققان را در سراسر دنیا به خود جلب کرده است.«گردشگری فرهنگی عبارت است از مسافرت افراد از محل سکونت خود به مکان هایی که جاذبه های فرهنگی دارند. این جا به جایی به قصد کسب اطلاعات و تجارت برای ارضای نیازهای فرهنگی گردشگران انجام می شود.
از جمله ویژگی های گردشگران فرهنگی می توان به سطح بالای تحصیلات آنان، بالا بردن میانگین سنی آنان و شاغل بودن آنان اشاره کرد. «گردشگری فرهنگی مایل به آشنایی با فرهنگ مناطف مختلف، خواهان کاوش در چشم اندازهای فرهنگی جوامع انسانی و درک آنها است.در این نوع گردشگری به جذابیت های فرهنگی توجه می شود. از قبیل موزه ها، نمایشگاه ها، ارکسترها، نمایشنامه ها، هنرهای دستی، عزاداری ها مانند محرم و ... نیز از جذابیت های فرهنگی می تواند تعریف شود.
5-2-گردشگری هنری
گردشگری هنری در پی شناخت هنرهای ملل دیگروآگاهی از آنان است. افغانیها از هزاران سال پیش در زمینه انواع هنرها مانند سفالگری ،معرق کاری، کاشیکاری، قالیبافی، نمدمالی، نقاشی، خوشنویسی، مینیاتوروغیره دارای ابداعات وآثار با ارزشی بوده اند که خوشبختانه بسیاری از آنها باقی مانده اند و از جاذبه ها برای گردشگران هستند.
5-3-گردشگری تاریخی
این گونه از گردشگری که گردشگری میراث نیز نامیده می شود و به بازدید از موزه ها، مکان ها و ابنیه تاریخی می پردازد، امروزه بخش عمده ای از گردشگری را به خود اختصاص داده است. افغانستان به دلیل دارا بودن هزاران ابنیه با ارزش تاریخی، در این زمینه می تواند بسیار موفق باشد.
5-4-گردشگری تفرح و تفرج
در صنعت گردشگری مسافرت برای تفریح در کانون توجه است. در کشورها یا مکان هایی که پذیرای گردشگرند، کسانی مسافر تفریحی محسوب می شوند که در مقصد به تفریح و تفرج می پردازند، از اماکن دیدنی بازدید می کنند، سوغات می خرند، عکس می گیرند و سرانجام اینکه برای دوره های کوتاه مدت در آن مکان ها اقامت می گزینند. در این نوع گردشگری، گردشگری ساحلی بسیار مورد توجه است و گردشگران به سواحل نقاط مختلف سفر می کنند. در این نوع گردشگری کشورهایی همچون اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، یونان، آمریکا توانسته اند بیشترین جاذبه ها را فراهم آورند. بیشتر تلاش بازاریابها و پژوهشگران صرف درک این گروه می شود و می کوشند تا چنین گردشگری را میان گروه هایی از افراد که از نظر اجتماعی، ترکیب جمعیتی یا روان شناسی ویژگی های مشابه دارند، تقسیم کنند.
5-5- گردشگری دریایی
گردشگریی که از ساحل دور می شود و به وسط دریا و اقیا نوس منوط می شود،و از دهه ۱۹۸۰ در حال گسترش است.کشتیهای بزرگ اقیا نوس پیما که گردشگران را پذیرا می شوند و انواع تفریحات سالم و ناسالم را برای آنها فراهم می کنند در حال گسترش اند.کشتی تایتانیک نمونه مشهور آن است،وکشتی بزرگ کویین که سالن کنفرانس آن ۱۰۸۰ نفر گنجایش دارد و آن قدر مهم است که به دست ملکه الیزابت ، پادشاه انگلستان افتتاح شد.
سایر تفریحات دریایی ، مثل غواصی، صید،شکارو مشارکت در پژوهشها (به عنوان گردشگر)در حال گسترش می با شد.ولی این شاخه از گردشگری دریایی نسبت به شاخه ساحل دریا درصد بسیار کوچکی از گردشگران را جذب می کند.
5-6-گردشگری طبیعت گردی
گردشگری طبیعت نوعی توریسم طبیعی و پایدار است که با مشارکت گردانندگان بومی و بهره گیری از پتانسیل های بومی و طبیعی گردشگری میسر می شود. سازمان جهانی گردشگری؛ اکوتوریسم را اینگونه تعریف می کند:
«نوعی از گردشگری که در آن مسافرت به مناطق طبیعی (که به نسبت بدون آسیب مانده) با اهداف مطالعاتی و بهره بصری از مناظر و رستنی های طبیعی و حیات وحش و با توجه به جنبه های فرهنگی هم در گذشته و هم در حال صورت می پذیرد.»
گستره فضایی این الگو، محیط طبیعی مثل ساحل، جنگل، کوه، کویر، غار و نظیر اینها است. این الگوی فضایی از گردشگری در برگیرنده گونه های متفاوتی از گردشگری شامل گردشگری زیست محیطی، گردشگری دریایی، گردشگری ورزشی، گردشگری صید و شکار، جمع آوری گیاهان و حیوانات و نظیر اینها است. طبق برآورد انجمن گردشگری زیست محیطی، گردشگری طبیعت یا طبیعت گردی ۲۰ درصد و گردشگری زیست محیطی ۷ درصد بازار مسافرت جهانی را در اختیار داشته است. درآمد این نوع گردشگری اغلب جهت حفاظت از محیط و یا امور تحقیقاتی هزینه می شود و تنها تعداد کمی از کشورها نظیر کنیا بخشی از درآمدهای به دست آمده را صرف امور دیگری می نمایند. «گردشگری زیست محیطی، سرمایه و پول فراوانی را از نواحی مرکز به پیرامون می برد و بدین ترتیب عدالت اقتصادی پدید می آورد.»هر گونه برنامه ریزی و سیاستگزاری در حوزه اکوتوریسم باید واجد شرایطی باشد که در وهلۀ اول موجب توسعه اقتصادی جوامع باشد و دیگر تضاد میان منابع مورد استفاده گردشگران و زندگی ساکنان بومی را به حداقل برساند و چگونگی توسعه گردشگری در این بخش نباید تعارضی با ویژگی های اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی جوامع محلی داشته باشد.
5-7-گردشگری تجاری و بازرگانی
در سفرهایی که با هدف بازرگانی و تجارت انجام می شود، مسافر در گردهمایی ها، کنفرانس ها، نمایشگاه ها، شوراها، برنامه های مذهبی، تبلیغی و کارهای حرفه ای یا تخصصی شرکت می کند.یکی از مهم ترین پدیده های قابل مشاهده در سفرهای بازرگانی سفر چند منظوره است؛ به این معنی که مسافر می تواند با یک سفر، چندین هدف را تأمین کند، برای مثال هنگامی که فردی با هدف بازرگانی به همراه همسرش سفر می کند، یا زمانی که تعطیلات خانوادگی با مسافرت بازرگانی یا شرکت در سمینار هم زمان شود، نوعی مسافرت دو منظوره مشاهده می شود. کشورهایی همچون آمریکا، آلمان، ژاپن، انگلیس بیشترین مسافران تجاری را به خود جلب می نمایند حتی در آمریکا ۲۵ درصد مسافران را این نوع گردشگران تشکیل می دهند.
5-8-گردشگری شهری
نواحی شهری به علت آنکه جاذبه های تاریخی و فرهنگی بسیار دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب می شوند. شهرها معمولاً جاذبه های متنوع و بزرگی شامل موزه ها، بناهای یادبود، سالن های تئاتر، استادیوم های ورزشی، پارک ها، شهربازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی ومکان هایی مربوط به حوادث مهم یا افراد مهشورد را دارا هستند که خود گردشگران بسیاری را جذب می کند.
همراه با توسعه گردشگری در نواحی شهری، برای برآوردن نیازهای گردشگران، خدمات حمایتی بیشتری نظیر رستوران و محل اقامت ساخته می شود، البته بازدید کنندگانی که از خارج شهر می آیند تنها کسانی نیستند که از این امکانات استفاده می کنند وخود مردم شهر هم از زیرساخت ها بهره مند می شوند. در این ارتباط می توان به شهرهایی همچون پاریس، لندن، نیویورک اشاره کرد که در درون خود جاذبه های بسیاری را جای داده اند.
5-9-گردشگری روستایی
در گردشگری روستایی منابع فرهنگی، طبیعی و تاریخی نواحی روستایی به عنوان کالای فرهنگی گردشگری قابل عرضه اند. گردشگری روستایی موجب رشد اقتصادی، ایجاد تنوع و ثبات در اشتغال، پویایی تجارت و صنایع، گسترش فرصت هایی برای رشد درآمد به صورت فعالیت های چندگانه، ایجاد بازارهای جدید برای محصولات کشاورزی و گسترش مبنای یک اقتصاد منطقه ای می شود. در سال های اخیر با توجه به گسترش زندگی شهرنشینی و ماشینی، بسیاری از مردم تمایل دارند به محیط های آرام با زندگی سنتی سفر کنند، در واقع این نوع گردشگری شباهتی هم به گردشگری بومی دارد علی الخصوص در اروپا و آمریکای شمالی مردم به این نوع گردشگری تمایل دارند. مردم به نواحی کشاورزی، دامداری می روند و مدتی را در آنجا اقامت می کنند و از نزدیک شاهد نحوۀ زندگی روستایی هستند.
5-10-گردشگری قومی و عشایری
این نوع گردشگری به منظور مشاهده سبک زندگی افراد بومی و اقوام انجام می شود. هدف گردشگری قومی شناخت اقوام مختلف و شرکت در تجربه های آنها است. تماشای مراسم سنتی، جشن ها، آئین ها از جمله جذابیت های این نوع گردشگری است و برخی نیزجهت درک بهتری از موقعیت خود و یا دنیای معاصر به این گونه سفرها روی می آورند. در افغانستان به دلیل وجود اقوام مختلف هزاره، تاجیک پشتون، تُرک، ایماق، عرب، ترکمن و خصوصیاتی که هر کدام از آنها دارند واجد جذابیت های فراوانی برای هر ناظر و گردشگر بیرونی است. بسیاری از گردشگران علاقه دارند تا از نزدیک به تماشای زندگی سنتی و قومی بپردازند.گردشگری عشایری قابلیت اقتصاد سرمایه داری را در تعریف فضایی مناطق عشایری و ادغام آنها را در چرخه مصرف نشان می دهد ولی آنچه می تواند با اهمیت باشد شناخت این گونه گردشگری و تجزیه و تحلیل فضای آن برپایه سودمندی، رفاه و پایداری برای رسیدن به توسعه مفید است. توسعه خدمات گردشگری عشایری دارای آثار مثبت و منفی و چالش هایی است که با برنامه ریزی کارفرهنگی می توان از آثار منفی و چالش ها کاست و بر محاسن آن افزود.
5-11-گردشگری مذهبی
دراین نوع گردشگری افرادی را شامل می شود که به منظور دیدار از اماکن مقدس یاانجام دادن امور مذهبی مسافرت می کنند. میلیون ها مسلمان به عربستان سفر می کنند، مسیحیان به واتیکان یا کلیساهای مقدس، بودائیان به بنارس و برهمائیان به لهاسا سفر می کنند و...
5-12-گردشگری ورزشی
شمار زیادی از میهمانان کشورهای مختلف اشخاصی اند که با قصد ورزش و تمرین یا شرکت در مسابقات ورزشی، تماشای مسابقه تیم ها یا بازیکنان مورد علاقه شان، یا گذراندن اردوهای ورزشی به سفر رفته اند. ورزش برای عده ای از مسافران جنبۀ تفریحی و تفننی دارد. مثل کسانی که به دلیل علاقه به موج سواری، قایقرانی، کوهنوردی و اسکی بازی و یا تماشای مسابقات ورزشی به کشوری سفر می کنند و برای عده ای جنبه حرفه ای دارد. مثل تیم ها یا بازیکنانی که برای برگزاری یک مسابقه ورزشی یا گذراندن ارودوی تمرینی عازم کشورهای دیگر می شوند. گردشگران ورزشی علاوه بر ورزش اقدام به بازدید از اماکن دیگر و یا احیاناً خرید نیز می نمایند.
5-13-گردشگری ماجراجویانه
«در هر جامعه کسانی هستند که به انجام دادن کارهای متهورانه و مخاطره آمیز علاقه وافر دارند. برخی از این افراد با اقدام به مسافرت های ماجراجویانه به این نیاز درونی خود پاسخ می دهند. چنین گردشگرانی می خواهند از راه های جدید یا غیر عادی، مهارت ها و توانایی های جسمی خود را در مواجهه با سختی ها و دشواری ها بیازمایند. لذا نوعی از گردشگری برای آنان لذت بخش و جذاب است که توأم با هیجان بیشتر باشد. در واقع این گونه سفرها حس کنجکاوی خطرپذیری و قوای جسمانی انسان ها را مورد آزمایش می نماید. افغانستان به دلیل برخورداری از تقریباً همه انواع شرایط اقلیمی و طبیعی (کوهستان های سر به فلک کشیده، رودخانه های خروشان، جنگل های انبوه در شمال کشور، غارها و آبشارها) از توانایی های مناسبی در این زمینه برخوردار است.
5-14-گردشگری سلامت
گروهی از مسافران برای استفاده از خدمات پزشکی به مکان هایی که تسهیلات درمانی مورد نظرشان وجود داشته باشد، سفر می کنند، بنابراین چنین سفری شامل فعالیت های گوناگونی می شود که با هدف تأمین بهداشت و سلامت فرد یا گردشگر انجام می شود مانند مراقبت بهداشتی و گذراندن دوره نقاهت و بازپروری. گردشگری سلامت (Health tourism) یک مفهوم جدید است.در گرشگری بهداشتی (معالجه، سلامت) معمولاً جریان جابجایی از پیرامون به مرکز است چرا که امکانات ویژۀ پزشکی و بهداشتی را می طلبد که اغلب در کشورهای پیشرفته موجود است. در سال های اخیر آمریکا، آلمان، سوئیس، اسرائیل، مالزی همواره از کشورهایی بوده اند که بیماران زیادی به منظور درمان به این کشورها سفر کرده اند. البته گاهی جهت درمان نیازمند یک محیط آرام، پاکیزه و زیبا است که چه بسا جریان سفر از مرکز به پیرامون باشد. بالا رفتن سطح دانش مردم دنیا و توجه بیشتر به بهداشت و سلامت موجب افزایش جذابیت این گونه سفرها شده است.» امروزه این نوع توریسم در کشورهایی همچون یونان، کرواتی، صربستان و ... بسیار مورد توجه بوده و رواج دارد.مردم برای درمان بیماری های تنفسی، استخوان درد، پوکی استخوان، بیماری های کلیدی، حساسیت و دیگر مشکلات سلامتی تمایل دارند به چنین مناطقی مراجعه نمایند.
5-15-گردشگری فضا
نوع دیگری از گردشگری مسافرت به فضا است که در سال های اخیر آغاز شده است و تاکنون تعدادی از افراد با هزینۀ خودشان از طریق سایت هایی در آمریکا و روسیه به فضا رفته اند و مدتی را در آنجا به همراه فضانوردان حضور داشته اند. به نظر می رسد با توجه به اینکه این گردشگران هزینه های گزافی را می پردازند و این خود می تواند به عنوان حمایت مالی گسترش تحقیقات فضایی مؤثر باشد، در سال های آتی رشد شتابنده گیرد.
5-16-گردشگری الکترونیکی
عصر جدید، را برخی عصر الکترونیک نام نهاده اند. گسترش و رواج امکانات و وسایل الکترونیکی نظیر تلویزیون ها، ماهواره و اینترنت، موجب شده است تا مردم هر چه بیشتر و به راحتی با دیگر نقاط دنیا ارتباط برقرار کنند وهمچنین دیگر نقاط را مورد شناسایی قرار دهند. تقریباً تمامی شرکت های گردشگری، هواپیمایی ها، آژانس های مسافرتی، اماکن تفریحی، تاریخی و ... در نقاط مختلف دنیا، دارای وب سایت، پست الکترونیک و برخی از آنها دارای شبکه های تلویزیونی، ماهواره ای می باشند و بدین طریق خود را به مردم مناطق مختلف دنیا معرفی می نمایند.
5-17-گردشگری مجازی
گردشگری مجازی (e tourism) مقوله جالبی است که حداکثر دو دهه از پدید آمدن آن نمی گذرد. گردشگری مجازی ، حضور در سرزمین دیجیتالی وب ، و مشاهده داده های صوتی ، متنی و تصویری از دنیای فیزیکی پیرامون ما است . دور دنیا که در نوشته ژول ورن ، نویسیده شهیر فرانسوی ، در هشتاد روز امکان پذیر شد ، امروز با ابر متن های اینترنتی ، با یک کلیک امکان پذیر است. دور دنیا با یک کلیک ، آرزویی بود که امروزه از مرحله آرزو به حقیقتی غیر قابل انکار مبدل شده است . بااستفاده از سایت های کاخ موزه ها ، اماکن باستانی جهان می توان به دنیایی اطلاعات متنی و تصویری از نمادهای تاریخ باستان دست یافت. برخی از پایگاه های دولتی در اینترنت ، امروزه سیستم های دوربین شهری خود را به سرزمین دیجیتال نیز پیوند داده اند. بااین دوربین ها می توانید شهرهای مختلف را به صورت زنده مشاهده کرده و حتی از ان ها عکس یادگاری بگیرید. خیلی از علاقمندان به بازدید از موزه های بزرگ جهان ، از هرمیتاژ مسکو تا لوور پاریس ، از تارنماهای اینترنتی ان ها برای مشاهده اطلاعات استفاده می کنند. حتی ، رزرو بلیط هواپیما ، هتل ، مسابقات بین المللی ورزشی و جشنواره های فرهنگی هنری جهانی ، امروز با رفتارهای سازمانی الکترونیکی همراه شده است . میلیون ها کاربر از سراسر جهان ، به دنبال برگزاری تابستانی مسابقات جام جهان در شهرهای آلمان ، امروزه از سایت های دولتی و غیر دولتی گردشگری این کشور استفاده می کنند. این مسئله ، نقش قابل توجهی در آشنایی با فرهنگ و دانش و پتانسیل تجاری و سیاسی و علمی دولت فدرال آلمان داشته است . وقتی کانال ARD DAS ERSTE آلمان ، پخش مستقیم مراسم قرعه کشی جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان را پخش نمود ، بیش از ۲ میلیارد بیننده از سراسر جهان و صدها میلیون کاربر اینترنت ، این مراسم را نظاره گر بودند. این مسئله ای بود که تاثیر زیادی بر روی ارتقای سطح حداکثری علاقمندی برای سفر به کشور آلمان ایجاد نمود. بههر حال ، با ارتقای سیستم های اطلاع رسانی و ارتباطی دولتی در اینترنت و گسترش دولت الکترونیک (E GOVERNMENT) بر روی سرزمین دیجیتال ، می توان به توسعه توریسم اینترنتی و استفاده از میلیون ها دلار فواید آن امیدوار بود
5-18- گردشگری بیابانی
گردشگری بیابانی برای آن دسته از گردشگران که علاقه به سفر به نواحی خشک و گرمسیر را دارند و یا رویای سفر بر کوهان شتر را در سر می پرورانند و یا قصد تحقیق در مورد خاک، موجودات زنده و آب و هوای نواحی بیابانی را دارند اهمیت دارد.
5-19گردشگری آموزشی و علمی و گردهمایی
این نوع گردشگری ها به منظور تحقیقات یا شرکت در همایش های علمی است.
5-20-گردشگری کاری
مقصود از این نوع گردشگری تفریح یا استراحت نیست بلکه انجام بخشی از کارتوام با مسافرت است.از مشخصات بارز این گردشگری شرکت در کنفرانسها ، گردهماییها، سمینارهای علمی، تحقیقاتی و تخصصی است.
6- طبقه بندی دیگری انواع گردشگری (توریسم)
گردشگری (توریسم) دارای انواع مختلفی بوده که بر اساس عوامل متعدد می توان تقسیم بندیهایی را برای آن قائل شد. مهمترین عواملی که می توان بر اساس آن انواع مختلفی از گردشگری را تعریف و طبقه بندی نمود عبارتند از:
- از نظر زمانی
فعالیتهای گردشگری را بشکل کوتاه مدت (کمتر از یک روز) ، میان مدت ( یک تا سه روز) و دراز مدت ( بیش از سه روز) از یکدیگر تفکیک می کند.
- از نظر مکانی
گردشگری را بصورت فعالیتهای گردشگری در حوزه نزدیک، حوزه میانی و حوزه خارج یا دور تقسیم بندی می کند.
- از نظر تابعیت
گردشگران به دو گروه گردشگران خارجی و بین المللی و گردشگران داخلی تقسیم می گردد.
- از لحاظ انگیزه سفر
بر اساس آن گردشگری با انگیزهای استراحتی، تفریحی، درمانی، زیارتی، فرهنگی، اقتصادی، ورزشی و … از یکدیگر تفکیک می شوند.
- از نظر فصل گردشگری
موسم گردشگری را بر اساس فصول مختلف سال طبقه بندی مـی گردد. در این طبقه بندی دو فصل تابستان و زمستان از اهمیت بالاتری نسبت به فصول بهار و پائیز می یابند.
- از نظر شکل و سازمان دهی سفر
مانند سفرهای انفرادی، گروهی، خانوادگی و … که ترکیب گردشگری را تعیین می کند.
- از نظر وسیله نقلیه مورد استفاده
بر اساس نوع وسیله نقلیه مورد استفاده برای انجام سفر طبقه بندی می شود.
- از لحاظ نوع و محل اقامت
گردشگران را بر اساس نوع و محل اقامت، هم از نظر کیفی و هم کمی طبقه بندی می کند. مانند گردشگران مقیم در هتلها ، مهمانپذیرها ، خانه های ویلایی و یا پانسونیهای خانگی، گمپینگ و... .
7- انواع گردشگری از دیدگاه دیگر
7- 1- گردشگری تندرستی (گردشگری سلامت)
مسافرت به دهکده های سلامت بدون دخالت پزشک معمولاً برای فرار از ازدحام شهرها یا از بین بردن تنشها و استرس و حتی برای استفاده بیشتر از نور خورشید می باشد.
7- 2- گردشگری درمانی (گردشگری سلامت)
استفاده از آب های معدنی ،نمک ، لجن های طبیعی ،مناطق آفتاب گیر تحت نظارت و مداخله پزشک
7- 3- گردشگری پزشکی (گردشگری سلامت)
مسافرت به منظور درمان بیماری و انجام جراحی زیرنظر پزشکان در مراکز درمانی که علاوه بر معالجه پیگیری بیمار را شامل می شود و درموارد زیر کاربرد دارد :
ـ اموری که در کشور فرد غیر قانونی است مثل سقط جنین .
ـ مراقبت های ویژه که در کشور فرد امکان پذیر نیست.
ـ در مواردی که لیست انتظار برای معالجه فرد در کشورش طولانی مدت است.
ـ برای استفاده از خدمات بهداشتی ارزان یا رایگان .
7- 4- گردشگری ورزشى
گردشگرى را که حداقل ۲۴ ساعت در منطقه مورد بازدید بماند و هدف سفرش شرکت در فعالیت هاى مرتبط با ورزش باشد را گردشگر ورزشى گویند درواقع سفر کردن از خانه و محل کار براى ورزش کردن، تماشاى رویداد هاى ورزشى، تماشاى جاذبه هاى ورزشى و شامل فعالیت هاى رقابتى و غیر رقابتى . تجهیزات ورزش های مورد علاقه افراد از جمله اسکی، گلف و غواصی برای گذراندن تعطیلات در این سفرها فراهم می باشد.
7- 5- گردشگری ماجراجویی
شامل سفر به نواحی کوهستانی و ناهموار یا ورزش های ماجراجویانه مثل پانجو،کوهنوردی، صخره نوردی و پیاده سفر کردن از راه های ناهموار.
7- 6- گردشگری کشاورزی
شامل بازدید از مزارع و زمینهای کشاورزی می باشد که به نوعی اقتصاد داخلی کشاورزی را حمایت می کند.
7- 7- گردشگری مجازی
سفر به طور فیزیکی انجام نمی شود بلکه کشف دنیا از طریق اینترنت، کتاب و تلوزیون صورت می گیرد.
7- 8- گردشگری زیست محیطی
گردشگری دائمی که ازمحیط زیست تأثیرمی پذیرد نظیر گردش درپارکهای ملی.
7- 9- گردشگری فروشگاه کتاب
تلاش عامه مردم برای حمایت از فروشگاه های مستقل با تبلیغ آنها به عنوان مقصد سفر و جذب گردشگران می باشد.
7- 10- گردشگری آموزشی
شامل سفر به یک کشور جهت عضویت در یک مؤسسه آموزشی یا شرکت در کلاسهایی که مورد علاقه شخصی می باشد مثل کلاسهای آشپزی با حضور سرآشپزهای نام آور یا کلاسهای صنعتگری.
7- 11- گردشگری آثار باستانی
شامل بازدید از مکانهای تاریخی یا صنعتی که از قدمت باستانی برخوردارند از جمله کانالهای قدیمی، راه آهن، میدان نبرد و ... می باشد.
7- 12- گردشگری تفننی
توریست به صورت انفرادی یا گروهی در سرگرمی های مورد علاقه خود شرکت می کند و با افرادی که علایق مشابهی یا تجربیاتی متناسب با آنها دارند همسفر می شوند که معمولاً به صورت گردش در باغ و گشت و گذار در پارک ها می باشد.
7- 13- گردشگری فراگیر
گردشگری فراگیر یا (گردشگری برای همه) برای کلیه افراد بویژه افرادی که محدودیت هایی دارند یا ازناتوانایی های جسمی رنج می برند، می باشد که در بعضی مناطق با استفاده از طرحهای دانشگاهی یا اصول توسعه اهداف دانشگاهی مطرح می شود.
7- 14- گردشگری دائمی
شامل افراد معمولی می شود که همیشه در تعطیلات با اهداف مالیاتی یا اجتناب از مقیم شدن در یک کشور به آنجا سفر می کنند.
7- 15- گردشگری سفری
نوعی خاص ازگشت وگذارکه شخص ازسفر کردن بیش ازرسیدن به مقصد لذت میبرد.
7- 16- گردشگری فضایی
احتمالاً شامل سفر به کرات و سیارات دیگر در آینده می باشد.
7- 17- گردشگری فرهنگی
طی این سفرها از میراث فرهنگی شهرها بازدید می شود. این نوع گردشگری تجربیات خاص فرهنگی را نظیر گردشگری موزه هنری در بر می گیرد و گردشگران می توانند در طول سفراز موزه های هنری دیدن کنندیا در سیاری از مراسم فرهنگی شرکت نمایند.
7- 18- گردشگری ویرانه ها
شامل سفر به مناطق حادثه دیده و ویران شده است نه صرفاً برای کمک بلکه برای بازدید از خرابه ها می باشد که البته اگر این بازدیدها کار امداد رسانی، نجات مصدومین و اقدامات مرمتی را به تأخیر بیاندازد، مشکل آفرین خواهد شد.
7- 19- گردشگری نیاشناسی
گردشگری و سفر به منظور شناخت شجره نامه و پیشینه نیاکان
7- 20- گردشگری سیاه
گردشگری برای بازدید از محل های حوادث و فجایع یا گروستان ها. اولین کمپانی فعال در این زمینه کار خود را در نیو جرسی آمریکا برای بازدید از محل حادثه هواپیمایی هایدنبرگ شروع کرد.
7- 21- گردشگری افیونی
سفر به منظورتهیه یا مصرف مواد مخدر. ( جالب است بدانید جزیره گوا در هندوستان از مهمترین مقاصد این نوع گردشگری است)
7- 22- طبیعت گردی
همانطور که از اسم آن هویداست گردشگری به منظور بازدید از جلوه های طبیعت با حداقل خسارت به محیط زیست.
7- 23- گردشگری سخت
گردشگری که همراه با مخاطرات جانی است.
7- 24- گردشگری قمار
سفر به منظور شرکت درقمار و قمار خانه ها. معروفترین مقاصد این نوع گردشگری در دنیا عبارتند ازآتلانتیک سیتی،لاس وگاس، پالم اسپرینگز،کالیفرنیا، ماکائو ومونت کارلو.
7- 25- گردشگری باغبانی
سفر به منظور بازدید از باغ ها و باغچه های زیبای دنیا مانند تاج محل
7- 26- گردشگری میراث فرهنگی
مانند سفر برای بازدید از بناهای تاریخی یا بنا ها ی صنعتی بزرگ
7- 27- گردشگری تفریحی
سفرجهت انجام تفریحی خاص یا ملاقات با گروهی که تفریح موردعلاقشان با شما یکی است.
7- 28- گردشگری خاص
مخصوص معلولین یا بیماران با شرایط خاص
7- 29- گردشگری فرهنگ عامه
سفری که تصمیم آن پس از مطالعه کتابی یا مشاهده فیلمی در مورد مقصد توسط گردشگر گرفته می شود.
7- 30- گردشگری پیوسته
برخی از افراد بسیار ثروتمند برای فرار از مالیات پیوسته در سفر هستند تا مشمول قوانین اقامت در محلی خاص نشوند.
7- 31- گردشگری زیارتی
سفر به منظور زیارت مکانی مقدس
7- 32- گردشگری تنها
سفر به تنهایی
7- 33- گردشگری آبهای معدنی و چشمه ها
سفر برای دیدن و استفاده کردن از آبهای معدنی و چشمه های آب درمانی برای درمان بعضی بیماری های خاص و لذت بردن از این نعمت خدادادی .
7- 34- گردشگری مناطق کویری
سفربه اعماق بیابان و سرزمینهای ناشناخته و مبارزه با گرمای طاقت فرسا و کم آبی در کویر.
7- 35- گردشگری چمدانی
سفر برای خرید از بازارهای خاص
7- 36- گردشگری کاروتجارت
سفر برای تجارت و کسب درآمد و تجربه برای پیشرفت در صنعت کارو کار در کارخانجات و کارگاه ها .
7- 37- گردشگری مناسبتها و وقایع خاص
سفر برای شرکت در مناسبتها و برنامه های ویژه به خصوص مراسم آیینی و ملی
7- 38- گردشگری شکار
سفر برای شکار حیوانات و زندگی در طبیعت در کنار حیوانات
7- 39- گردشگری حادثه جو
دیدن از بعضی موارد خاص مانند دیدن از یک کوه در حال آتشفشان و یا یک منطقه سیل زده و زلزله زده . خبرنگاران خود مصداق کاملی از این گروه هستند .
7- 40- گردشگری تشویقی
مانند کارمندانی که به دلایل خاص از سهمیه تشویقی استفاده میکنند و با خرج کارفرمای خود به سفر میروند .
8-انواع دیگر گردشگری
گردشگری ، دارای اشکال مختلف و انواع گوناگونی است ، که بسته به شرایط محیطی ، متفاوت می باشد ، همین مسئله باعث شده تا تقسیم بندی های گوناگونی برای انها بیان شود .
تقسیم بندی سازمان جهانی جهانگردی (W.T.O) فعالیتهای گردشگری به دسته های زیر تقسیم می گردند :
- گردشگری فرهنگی
- گردشگری طبیعی
- گردشگری تجاری
- گردشگری مذهبی
- گردشگری ورزشی
8- 1-گردشگری تفریحی Leisure tourism
این گروه ازجهانگردان شامل افرادی است که برای استفاده از تعطیلات و سایر موارد تفریحی و وقت گذرانی به مسافرت و گردش می روند . در این ، گردش گران با استفاده از تعطیلات برای تفریح ، استراحت ، استفاده از آب و هوای گرم تر یا خنک تر از محل اقامت خود خارج شده و به مسافرت و سیر و سیاحت می پردازند جهانگرد تفریحی مایل است تا از زمانی که در سفر سپری می کند برای تجدید قوای روحی ، روانی جسم خود بهره ببرد . موارد مورد استفاده این جهانگردان متنوع بوده اما سهم قابل توجهی از آنها در رابطه با مسائل طبیعی از جمله سواحل دریاها ، پارکهای طبیعی و ... می باشد .
8- 2- گردشگری اجتماعی Socialtourism
در این نوع جهانگردی عمدتا با هدفهای اجتماعی ، مردم شناسی ، جامعه شناسی و انتقال آن مورد نظر است دیدار از دوستان ، آشنایان و خویشاوندان نیز از نوع جهانگردی اجتماعی بشمار می ایند .
8- 3- گردشگری درمانی ( سلامت ) HealthTourism
این نوع شامل افراد و گروههایی هستند که برای استفاده از تغییر آب و هوا ( با هدف پزشکی و درمانی ) استفاده از آبهای معدنی ، گذران دوران نقاهت ، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت می کنند .
8- 4- گردشگری آموزشی و فرهنگی Educational Tourism / Cultural Tourism
این نوع جهانگردی برای آشنایی مواریث فرهنگی و هنری ، آداب و رسوم ، بناها و آثار تاریخی با هدفهای آموزشی ، تحقیقاتی و پژوهشی ، صورت می گیرد.
8- 5- گردشگری مذهبی و زیارتی ReligiousTourism
این نوع از جهانگردی یکی از رایج ترین اشکال جهانگردی در سراسر جهان است . جاذبه های مذهبی ، زیارتگاهها و اماکن مقدسه هر ساله تعداد زیادی از جهانگردان را به سوی خود جلب می کنند .
8- 6- گردشگری بازرگانی و تجاری BusinessTourism
سفرهایی که افراد برای شرکت در بازار و نمایشگاه های کالا و صنایع و یا سرکشی و بازدید تاسیسات و کارخانه ها و نظایر آن انجام می دهند در زمره این نوع از گردشگری است .
8- 7- گردشگری سیاسیPolitical tourism
مسافرت به منظور شرکت در اجلاس و مجامع بین المللی ، کنگره ها و سمینارهای سیاسی ، جشنهای ملی و مذهبی ، مراسم ویژه سیاسی مانند تدفین رهبران و شخصیتهای سیاسی ، پیروزی رهبران احزاب و به حکومت رسیدن آنها و نظایر آن جهانگردی سیاسی خوانده می شود.
8- 8-گردشگری ورزشی SportTourism
هر نوع مسافرتی که به منظور فعالیتهای ورزشی باشد و این مسافرتها ممکن است به صورت انفرادی یا دسته جمعی صورت گیرد گردشگری ورزشی گویند .
8- 9- گردشگری طبیعت ( اکوتوریسم) Tourism ( ecotourism) Natural
گردشگری طبیعت که به عنوان اکوتوریسم نامیده می شود پدیده نسبتا تازه ای است که فقط بخشی از کل صنعت گردشگری را نشان می دهد . اکوتوریسم به آن دسته از گردشگری اطلاق می شود که مبنی بر هدف مسافرت هدفمند به مناطق نسبتا طبیعی برای مطالعه ، لذت جویی و استفاده معنوی از مناظر گیاهان و جانوران و هر نوع جنبه فرهنگی معاصر یا گذشته موجود در این مناطق باشد .
8- 10- ژئوتوریسم
از انواع گردشگری که به تازگی مطرح شده و شباهت بسیاری با اکوتوریسم دارد ، ژئوتوریسم است که از ترکیب وازه های ژئو ( زمین ) و توریسم ( جهانگردی ) پدید آمده است که نیازمند بهره گیری توریسم از علوم زمین ، به ویژه جغرافیای طبیعی ، زمین شناسی ، ژئوفیزیک و سایر علوم طبیعی است در این میان به لحاظ کارکردی ، مورژئوفولوژی به دلیل بررسی اشکال زمین به لحاظ جنسی ، زمان و شکل – که لندفرم ها نیز نتیجه ی عملکرد پدیده های شکل زایی و زمین ساخت بیرونی است – از اهمیت ویژه ای برخوردار است . بنابراین ژئوتوریسم ، علم بررسی و بهره گیری از شکل های ناشی از فرایندهای بیرونی در جهت توسعه گردشگری است . این فرایند باعث به وجود آوردن شکل های مختلف خشکی ها با چشم اندازهای گوناگون می شود که شرایط زیستی و آب و هوایی سبب دگرگونی محیط های مختلف شده و در هر منطقه با ویژگی اقلیمی متفاوت شرایط گوناگونی را پدید می آورد.
8- 11- گردشگری مناطق خشک Desert Tourism
8- 12- گردشگری الکترونیکی (اینترنتی ) Electronic tourism
8- 13- گردشگری جنوبگان Antarctic Tourism
سفرها و بازدیدهایی از مقاصد در داخل مدار قطب جنوب که اغلب از طریق دریا انجام می شوند.
8- 14- گردشگری مناسب Appropriate Tourism
گونه و مقیاسی از گردشگری که از نظر شرایط اقتصادی ، اجتماعی ، زیست محیطی و سایر جنبه ها برای یک منطقه مناسب دیده می شود .
8-15- گردشگری آبی Aquatic Tourism
8-16- گردشگری شمالگان Arctic Tourism
سفرها و بازدیدهایی از مقاصد واقع در داخل مدار قطب شمال ، در حال حاضر عمدتا در کانادا و اسکاندیناوی که دسترسی جادهای امکان پذیر است صورت می پذیرد .
8-17- گردشگری شهری City Tourism / Urban Tourism
8-18-گردشگری بومی Domestic Tourism
8-19- گردشگری قومی Ethnic Tourism
8-20- گردشگری صنعتی ( کارخانه ای ) Industrial Tourism /Factory Tourism
سفرها و بازدیدهای انجام شده از محل های کار مانند کارخانه های مواد غذایی و نساجی و ... و حتی معادن و ایستگاههای تولید نیرو ، برای مشاهده فرایندهای تولید .
8-21- گردشگری روستایی ( مزرعه ای ) Rural Tourism / Farm Tourism
گردشگری در مقاصد حومه ی شهرها . گردشگری روستایی اغلب با گردشگری مزرعه شناخته می شود اما گردشگری روستایی مفهوم گسترده تری را شامل می شود که در برگیرنده مسیرهای ویژه طبیعت گردی ، مکانهای گردش دسته جمعی ، مراکز تفسیر و موزه های کشاورزی و مردم شناسی است .
8-22- گردشگری ورودی / داخلی Inbound Tourism / Internal Tourism
سفر و گردشگری به یک کشور توسط ساکنان سایر کشورها .
8-23- گردشگری بین المللی International Tourism
8-24- گردشگری تشویقی Incentive Tourism
سفر توسط کارمندان ، فروشندگان و یا نمایندگان و خانواده های انها که هزینه آن توسط شرکت یا موسسه تجاری به عنوان پاداش رسیدن به فروش مورد نظر و یا شایر اهداف و یا کارهای برجسته کارمندان و یا به عنوان محرکی در جهت رسیدن به اهداف اینده ، تقبل شده است .
8-25- گردشگری انبوه Mass Tourism
8-26-گردشگری ملی / خروجی National Tourism / Outbound tourism
گردشگری توسط ساکنین یک کشور به مقصد سایر کشورها .
8-27- گردشگری فضاییSpace Tourism
8-28-گردشگری جوانان youth Tourism
8- 29- گردشگری پایدار sustainable tourism
برگرفته از مفهوم توسعه پایدار ، و به عنوان مدلی از توسعه اقتصادی است تا کیفیت زندگی مردم جامعه میزبان را بهبود بخشد ، تجربه ی نابی برای بازدید کننده به همراه داشته و کیفیت محیط زیست را حفظ نماید و اجرای آن هم بستگی به جوامع میزبان و هم بازدیدکنندگان دارد .
8- 30- گردشگری با هدف مشترک common interest tourism
گردشگری با هدف مشترک اغلب با اقامت طولانی مدت و استفاده محدود از تسهیلات و خدمات تجاری در محل مورد بازدید همراه است . مثل دیدار از دوستان و اقوام ، تحصیل و مذهب
تعریف و تاریخچه گردشگری
تعریف گردشگر(توریست) و گردشگری(توریسم):
واژه توریسم نخستین بار درسال 1811 درمجله ای انگلیسی به نام sporting magazine (مجله ورزشی) بکاربرده شد. درآن زمان این لغت به معنای مسافرت به منظور تماشای آثار تاریخی وبازدید ازمناظر طبیعی برای کسب لذت به کارمی رفت (محلاتی،20،1380).
توریست به کسی اطلاق می شود که صرف نظر از کنجکاوی به قصد تفنن و تفریح سفر می کند. در جایی دیگر به کسی که برای خشنودی خود و لذت بردن مسافرت می کند ، توریست گفته شده است . توریست ، فردی است که بیش از یک روز و کمتر از یک سال در محلی غیر از زیستگاه دائمی خود بماند . توریست کسی است که با نیت کار ، تفریح و یا لذت بردن از محیط پیرامون از محل زندگی دائم خود دور شده و برای مدتی که می تواند بین یک روز تا یک سال باشد در محل دیگری بماند .
بر اساس تعریف بین المللی « توریست کسی است که به منظور تفریح ، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه ، تجازت ، ورزش و زیارت به کشور دیگری سفر کند ، مشروط بر اینکه مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بیشتر نباشد و در فاصله ای کمتر از 70 کیلومتر انجام نگیرد .
سازمان جهانی جهانگردی گردشگررا اینگونه تعریف نموده است :
گردشگر: کسی که حداقل یک شب در یک اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل مورد بازدید ، به سر برد .
توریسم واژه ای است متشکل از دو بخش تور (Tour) یعنی سفر ، سیاحت ، مسافرت یا گردش کردن و ایسم (Ism) که پسوندی است مصطلح به معنای مکتب با طرز تفکری خاص .
در واقع توریسم یعنی مکتبی که پایه ی فکری ان سیاحت و جهانگردی است و توریست کسی است که به مسافرت و جهانگردی می پردازد .
گردشگری یا توریسم ، واژه ای فرانسوی است که از ریشه ی تور گرفته شده است . تور در زبان فرانسه به معنای حرکت دورانی ، عمل پیمودن ، طی کردن ، سیر کردن و گردش نمودن می باشد.
در فرهنگ اکسفورد توریسم به معانی مختلف از جمله : سفر کوتاه و گذر کردن از جایی ، و یا : تجارت تهیه ی خدمات وپذیرایی برای مردمانی که از یک مکان دیدن م ی کنند و فرهنگ و بستر نیز بیان می دارد: مسافرتی که به منظور تجارت، لذت و یادگیری صورت گیرد و به نقطه شروع بازگردد .
گردشگری مجموعه تعامل هایی است که در فرایند جذب و میهمانداری ، بین توریست ها ، سازمان های مسافرتی ، دولت های مبدا ، دولت های میزبان و مردم محلی برقرار می شود .
معادل فارسی توریسم را گردشگری و معادل عربی توریسم سیاحت می باشد .
گردشگری به مجموعه فعالیتی اتلاق میشود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد، این فرایند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه ریزی سفر ، مسافرت به مقصد ، اقامت ، بازگشت و حتی یاداوری خاطرات ان نیز می شود . همچنین فعالیتی را که گردشگر بعنوان بخشی از سفر انجام می دهد ، نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و مهمان را نیز در بر می گیرد.
گردشگری معال فارسی و کاملاً دقیق، واژه Tourism در زبانهای انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که بصورت مصطلح در زبان فارسی بصورت جهانگردی ترجمه شده است. ریشه این واژه از اصطلاح Tornus یونانی و لاتین گرفته شده که یکی از معانی آن گردش کردن و یا گشتن است و با پسوند Ism یا گری بصورت اسم مصدر Tourism یا گردشگری در آمده است.
اصطلاح «توریست» (Tourist) از قرن نوزدهم معمول شده است. در آن زمان اشراف زادگان فرانسه می بایست برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه های لازم زندگی، اقدام به مسافرت می نمودند. این جوانان در آن زمان توریست نامیده می شدند و بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار می رفت که برای سرگرمی ، وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می کردند و بعداً با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق می شد که اصولاً به این منظور به سفر می رفتند. کم کم کلمه توریست به بعضی زبانهای دیگر نیز وارد شد و از آن واژه توریسم (Tourism) بوجود آمد. از همان زمان گردشگری و توریست به بعضی از مسافرتها و مسافرینی گفته می شود که هدف آنها استراحت و گردش و سرگرمی و آشنایی با مردم بود و نه کسب درآمد و اشتغال به کار.
در شناخت توریست یا گردشگر تعاریف مختلفی از سوی سازمانها و افراد مختلف ارائه شده است که ذیلاً به بخشی از آن اشاره می گردد.
واژه " توریسم (Tourism) "به مجموعه مسافرتهایی گفته می شود که بین مبدأ و مقصدی با انگیزه های استراحتی، تفریحی، تفرجی، ورزشی، دیداری، تجاری، فرهنگی و یا گذران اوقات فراغت انجام می گیرد و در آن شخص توریست در مقصد اشتغال و اقامت دائم ندارد.
در سال 1925 کمیته مخصوص آمارگیری مجمع ملل افراد زیر را توریست شناخت:
· کسانی که برای تفریح و دلایل شخصی با مقاصد پزشکی و درمانی سفر می کنند.
· کسانی که برای شرکت در کنفرانسها، نمایشگاهها، مراسمات مذهبی، مسابقات ورزشی و از این قبیل به کشورهای دیگر سفر میکنند.
· کسانی که به منظور بازار یابی و امور بازرگانی مسافرت می کنند.
· افرادی که با کشتی مسافرت می کنند و در بندری در مسیر راه تا 24 ساعت اقامت می نمایند.
گردشگری در اسلام
همه مخلوقات الهی در سیر و سفر از مکانی به مکان دیگر و از مکانی به زمان دیگر ، در جهت کمال حرکت می کنند . قرآن که برای هدایت بشر نازل شده است در ایه های بسیاری بر سیر وسفر تاکید داشته و در خطابه های مختلف از انسان دعوت می کند که به مسافرت و گردش در زمین بپردازد . اهمیت و توجه قرآن کریم به موضوع گردشگری به طور صریح بیان شده است بطور مثال :
قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فى الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذبین. ( آل عمران ، آیه 137)
" همانا پیش از شما مللی بودند و رفتند ، در اطراف زمین گردش کنید تا ببینید آنانکه وعده های خود را تکذیب کردند چگونه هلاک شدند . "
در احادیث و روایات معتبر نبوی و سایر معصومین به اهمیت و فواید گردشگری اشاره شده است.
پیامبر اسلام ( ص ) : مسافروا ، تصحوا و ترزقوا – سفر کنید تا سلامت شوید و روزی یابید . ( میزان الحکمه 4/468 )
تاریخچه گردشگری:
دوران باستان: قدیمی ترین اشکال رایج گردشگری در اروپا، مسافرتهای اشراف و شهزاده های جوان به نقاط مختلف برای آشنایی با شیوه های مختلف حکومت زندگی مردم بود.
قرن ها پیش از میلاد مسیح فنیقیها که مردمی تجارت پیشه بودند، از طریق دریا و زمین برای عرضه و فروش محصولات خود و خرید اجناس و محصولات دیگران سفر می کردند. بعد از فنیقیها بازرگانان رومی به مسافرت در محدوده وسیع قلمرو امپراطوری روم روی آوردند و گاه برای به دست آوردن کالاهایی گرانبها چون آهن، کهربا، جواهر و ادویه به ممالک دور دست سفر می کردند (کاظمی، 1390،ص،8).
قرون وسطی: در قرون وسطی سفرهای دور و دراز همچنان در انحصار بازرگانان و دریانوردان بود. تجار آسیایی و اروپایی برای رسیدن به چین و افریقا از دریا و خشکی رهسپار مقصد می شدند و پس از عرضه کالاهای خود، اجناس محل را می خریدند و به سرزمینهای دیگر می رفتند.
مسافرت دیگری که درقرون وسطی شکل گرفت گردشگری مذهبی بود ، که پیروان ادیان مختلف گاه پیاده و گاه به شکل سواره به مراکز مذهبی میرفتند. که این نوع سفر مدت زیادی از وقت را دربر میگرفت، این نوع سفرها معمولا با خطرهای همراه بود. همچنان در قرون وسطی افرادی بوده اند که در پی سفرهای حادثه جویی بودند و دست به سفرهای های دریایی و زمینی میزند که این نوع سفرها منجر به کشف های شدند، همانند کرستف کولمب، ماژلان و واسکودوگاما که مشهور ترین این افراد بودند.(کاظمی، 1390).
قرن چهارده تا قرن هفده: در میان این قرون بیشتر مسافرت ها جهت کسب دانش و تجربه انجام میشد. درانگلستان ملکه الیزابت اول برای تربیت و پروش نمایندگان خارجی، با شکلی خاصی از مسافرت موافقت کرد و دانشگاه هایی چون اکسفورد و کمبریج در انگلیس و سالامانکا در اسپانیا مخارج مسافرت دانشجویان را به صورت کمک هزینه تحصیلی می پرداختند. همچنین دولت انگلیستان جواز مسافرت صادرمی کرد که دو تا سه سال اعتبار داشت و در آن محدوده مسافرت، مقدار پولی که مسافر میتوانیست به همراه داشته باشد، و نیز تعداد اسپ و خدمه مشخص میشد. کاروانهای مسافرتی دوره الیزابت پس از چندی ساختار و سازمان منظمی پیدا کردند و آنرا " گراندتور" نامیدند. معمولا اشراف، نجبا و افراد متعلق به طبقه بالای اجتماع از طریق گراند تور برای کسب دانش و تجربه های جدید به مسافرت میرفتند (کاظمی،1390: 10).
انقلاب صنعتی: انقلاب صنعتی که از سال 1750 تا 1850 به طول انجامید، پایه گردشهای دسته جمعی را (آنگونه که امروز با آن آشنا هستم) به وجود آورد. در این دوره کارگران ساده کشاورزی از مناطق روستایی رهسپار شهرها و کارخانه های تولیدی شدند و با شیوه ای زندگی که نمونه آنرا در این زمان شاهد هستیم آشنا شدند.
انقلاب صنعتی همچنان باعث بوجود آمدن ماشینها، قطار و کشتیهایی شد که با نیروی بخارکار میکرد. تغیرات اجتماعی این دوره، که موجب تغیر مشاغل شد، گسترش طبقه میانی اجتماع را در پی داشت و این طبقه توان آنرا یافت تا بیشتر به تفریح و مسافرت بپردازد. افزایش تقاضا برای مسافرت هم باعث شد که شهرت مسافرتهای فرزندان خانواده های مرفه کاهش یابد.
مسافرت نوین: تا پایان قرن نوزده هم هنوز مردم عادی درآمد کمی برای سفر داشت، و مسافرت های تفریحی عموما در آخر هفته انجام میشد و مردم برای کسب درآمد و گذران زندگی تمام هفته کارمیکرد. اما در اوایل قرن بیست گارگران از تعطیلات سالانه برخوردار شدند وحادثه دیگری که برگردشگری اثر گذاشت فناوری های بانکی از جمله چک مسافرتی بود که امریکاییها ابداع کردند. رشد اقتصادی، افزایش درآمدها، افزایش اوقات فراغت و توسعه شبکه حمل ونقل سریع وارزان، همگی شرایطی را به وجود آوردند که باعث رشد گردشگری شدند(کاظمی، 1390: 11).