پایان نامه در رابطه به عوامل موثر در توسعه گردشگری ولایت بامیان

دانشگاه: بامیان

فهریست مطالب

مقدمه. 1

بیان مسئله. 2

سوالات تحقیق... 3

ضرورت تحقیق... 3

هدف تحقیق... 4

رویش تحقیق... 4

فرضیه تحقیق... 5

متغیرها 5

شاخصها 5

تعریف جاذبه گردشگری... 5

جاذبه های گردشگری درمقاصد.. 8

اهمیت جاذبه های گردشگری... 10

مقاصدگردشگری... 12

محصولات گردشگری... 12

تجزیه وتحلیل سلسله مراتبی... 15

نظام سلسله مراتب جاذبه ها 15

شاخص..... 15

شناخت جاذبه های گردشگری... 15

مقاصد وجاذبه های گروشگری... 17

چرخه حیات جاذبه ومقاصدگردشگری... 18

مرحله اکتشاف... 19

مرحله مشارکت... 20

مرحله توسعه. 20

مرحله تثبیت... 21

مرحله رکود. 21

فصل دوم. 22

انواع جاذبه های گردشگری... 22

طبقه بندی جاذبه ازنظربعضی ازدانشمندان.. 23

طبقه بندی ازنظرانسکیپ... 23

الف) جاذبه های طبیعی... 23

ب)جاذبه های فرهنگی... 25

ج) جاذبه های ویژه. 27

جاذبه طبیعی... 29

گردشگری در طبیعت (طبیعت گردی): 32

تفاوت گردشگری طبیعت گردی وزیست محیطی... 32

محیط و جاذبه های تاریخی وطبیعی... 33

دارایی های طبیعی... 33

مدیرت منابع طبیعی برای گردشگری... 34

جاذبه های مصنوعی... 36

رویدادها وجشنواره ها 38

جشنواره های تاریخی... 39

جشنواره های هنری: 39

جشنواره های مذهبی: 39

مدیریت گردشگری درجاذبه ها 40

فصل سوم. 42

معرفی دره ککرک ؛تماشاگه خیال انگیز. 42

صنعت توریزم به اقتصادبامیان مبدل مگدد. 44

نیتجه. 49

مناقشه. 49

نیتجه گیری... 49

منابع ومآخذ.. 50

مقدمه

صنعت توریزم به عنوان صنعت پویا باویژگی های توسعه مدارانه ی خود ،بخش مهیمی ازفعالیت های تولیدی رادرجهان پیشرفته وروبه رشد به خود اختصاص داده  است وهمواره این صنعت عامل برای بهبود وضع اقتصادی است .زیرا تعین آثارصنعت توریزم براقتصاد این امکان را فراهم می سازد تابه نقش بسیار مهم آن درپشرفت وضع اقتصادی پی برد ازجمله اینکه باتوسعه فعالیت های جهانگردی زمینه لازم برای ایجاد اشتغال فراهم می شود .که این امربرای کشورهای که با جمعیت  جوان وجویای کارمواجه هستند بسیار مفید است .بیشتر متخصصین وصاحب نظران براین عقیده اند که صنعت توریزم ،بزرگترین وگسترده ترین صنعت خدماتی  درجهان است که باتوجه به تحقیقات انجام شده به این نتیجه رسیده اند که این صنعت درسالهای آینده منبع اصلی درآمد اکثر کشورهای دنیا خواهد بودامروزه گردشگری یکی ازبزرگترین بخش های اقتصادی دربسیاری ازکشورها به شمارمی رود. باتوجه به جاذبه های همان کشوریامنطقه زیرا درآمد که ازطرف گردشگران عاید حال همان کشوریامنطقه می گردد بستگی دارند به جاذبه های آن بنآباید جاذبه ها مدیریت گردد وساکنین احترام آن راداشته باشند زیرا گردشگران برای بازدیدازنقاط مختلف دارای انگیزه های متفاوتی هستند واردکشورمی گردد که این دلایل وانگیزه ها عبارت است از استفاده ازآب وهوای مطبوع، مناظرلذت بخش، تفریح وتفنن ،ماهی گیری وقایق رانی، ورزش های آبی ودریا نوردی، کوهنوردی، اسکی، استفاده ازآبهای معدنی، زیارت واماکن مقدسه، بازدید ازمیراث های تاریخی وآثارباستانی، نمایشگاه های مختلیف اقتصادی، آشنایی بامیراث های فرهنگی وشرکت جستن دراعیاد ومراسیم ملت های مختلیف جوامع سیاسی وکنگره ها ....هریک ازمسائل فوق به طورانفرادی یاجمعی میتواند دلیل باشد برای امرسفرجهان گردی. انسان به لحاظ این که نمی تواند برخی ازنیازهای خودرادرمحل اقامت دائمی خودبرطرف سازد نه ازروی اجباربلکه ازروی عشق وعلاقه اقدام به سیروسیاحت می کند تابتوان آنچه رامد نظرشان بوده بدست آورد. فعالیت کانون های توریستی پدیده تازه نیست، بلکه مدت هااست که مراکزآب های معدنی، حوزه های ورزشی زمستانی سواحل زیبا وآفتابی درجلب توریست سهم شایسته ای دارند. بدین سان که یک کانون توریستی همواره درکناریک چهره ی دلپذیرویاشفابخش طبیعی پامی گیرند وتوسعه می یابد. برای نسل جدید که حرکت های دسته جمعی توریستی ازمشخصات آن است کانون های قدیم جلب توریست بلکه نسل تازه به ویژه بعد ازجنگ جهانی دوم به سرزمین های کانون جدید توریستی روی می آورندکه نمونه ازاین  کانون هارا میتوان درنواحی مدیترانه ای، حوزه دریای کارائیت، حوزه آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه، حوزه دریا پنجگانه درآمریکای شمالی، وحوزه کوهستانی آلپ، حوزه اوقیانوس اطلس وآرام، حوزه مدیترانه  پورجاذبه ترین بخش توریستی دنیا را تشکل می دهند، آب وهوای مدیترانه دارای فصل بارندگی درزمستان ویک فصل خشک وآفتابی درتابستان است، بااین آب وهوا، درجنوب اروپا انواع ورزش ها به ویژه فوتبال، تنس، مسابقات اتومبیل رانی ، اسپ سواری وتفریحات ساحلی پای می گرند وهمه زوایای زندگی رامتاثر می سازد. همان طورکه پس ازجنگ جهانی اول ودوم رامد نظر بگریم بعد ازاین جنگ ها سالیان ملیونها نفرازنواحی مختلیف توریسی دنیا بازدید به عمل می آورندازجمله این دلائل رونق این بخش افزایش روزهای تعطیلات افزایش درآمد وافزایش طول زندگی می باشند.پس ازسنین بازنشستگی توسعه وتکامل روزافزون صنعت هواپیمائی وارتباط جهان است. به نظرمی رسداین صنعت دررتبه اول صنایع جهان قرارگیرد موضوع توریزم یکی ازعناصر مهم درترکیب اقتصادی وفرهنگی کشورها محسوب می شود .افزایش تعدادجهان گردان داخلی وخارجی باتوجه به دلائل مورداشاره ازسالی به سال دیگرافزایش چشمگیرتروافزون ترمی شود .

البته توجه باید داشت که سهم عمده ای ازگردشگران (%60)جذب کشورهای اروپایئ  می شود که این امربه دلیل وجودجاذبه های گردشگری وشناساندن ومعرفی آنها به مردم بااستفاده ازتبلیغات گسترده است همچنین برنامه ریزی های دقیق در ارتباط بااماکن اقامتی وپذیرایی نظیر هتل ها، متل ها، ورستورانت ها، همچنین وضعیت حمل ونقل مناسب است.

بنا براین ما درولایت بامیان چیگونه بتوانیم که سالانه تعدادی زیادی ازگردشگران را جذب کنیم که سبب ازبین رفتن این همه بیکاری درولایت ما شود وازکدام طریقه بتوانیم ما گردشگری را درسرزمینی که هنوز توریسم را نمی شناسد آنرا به خارجی ها که قصد دارد به بامیان بیاید بشناسانیم که بامیان دارای چی جاذبه های است وچیگونه وازکدام راه وطریقه ما بتوانیم سالانه شاهد تعدادی گردشگران بیشتردراین ولایت باشیم .

بیان مسئله

انسان ها طبیعتآ جستجوگراست همواره درپی دانستن اشیا وپدیده ها است کوشش میکند که تاحد توان درباره اشیا وپدیده اطلاعات کسب کند وکسب اطلاعات فرق میکند میتواند به رویش علمی باشد یاغیرعلمی، اگراین پروسه به شیوه علمی دنبال شود محقق ناچاراست که مسئله مورد مطالعه را درقالب یک یا چند سوال مطرح کند. لذا موضوع که من میخواهم درمورد آن به تحقیق بپردازم تحت عنوان عوامل موثر درتوسعه توریسم دربامیان است  ونمونه این عوامل ایجاد هتل های دربامیان است . برای انجام هرکارنیاز به راهنما است که انسان را عاجل تر به هدف میرساند گویا همین راهنما یا سوالات تحقیق است که برای محقق انگیزه تحقیق را ایجاد میکند ومحقق طبق آن کارهای تحقیق را پیش می برد یا بطورخلاصه تهداب هرتحقیق علمی راهمین سوالات تشکیل میدهد، برای این کارما به  راهنما نیاز داریم که ما ازابتدا تا انتها به طوردرست راهنمای کند که راهنما یا سوالات تحقیق قرارذیل است:

سوالات تحقیق

سوالهای اصلی:

Ø      عوامل وراه های موثر توسعه توریسم دربامیان کدام ها اند؟

Ø      آیا ایجاد امکانات رفاهی مانند هتل ها دربامیان میتواند باعث جذب گردشگران بیشترشود؟

سوالات فرعی:

ü      آیا جاذبه های موجود دربامیان میتواند باعث جذب گردشگر شود؟

ü      آیا تاسیسات زیربنای دربامیان میتواند باعث رشد گردشگری شود؟

ü      تبلیغات ونشریات درمورد جاذبه های بامیان موثر واقع خواهد شد ؟

ü      حکومت مرکزی چی نقشی درمورد توسعه توریسم دربامیان دارد ؟

ü      آیا وجود هتل های معیاری خود به تنهایی میتواند باعث جذب گردشگران وتوسعه توریسم دربامیان شود ؟

ضرورت تحقیق

واضح است که انجام هرکاربراساس یک ضرورت انجام می شود تا ضرورت نباشد کارصورت نمی گیرد ونیاز عامل انجام هر کار است. صنعت توریزم یک صنعت نوظهور است که نیاز بیشتربه تحقیق دارد خصوصا درافغانستان که دیگر راه های توسعوی به اثرجنگ های چندین دهه ای  برویش مسدود گردیده ونمی تواند ازمعادن وذخایر ،وعناصر گرانبهای دیگر استفاده کند چون استفاده کردن معادن نیاز به سرمایه کلان دارد که درافغانستان بعید به نظرمیرسدکه به زودی ها از این نعمات اش استفاده کند بنا براین بهترین گزینه که نیاز به سرمایه گذاری کلان هم ندارد رشد گردشگری به طور کل درافغانستان وبه طور خاص دربامیان است .بامیان که دارای جاذبه های گوناگون طبیعی ،فرهنگی و... است ولی با وجود این جاذبه ها هنوز تعدادی محدود گردشگردارد درحالیکه هنوز تعدادی زیادی از مردم داخل کشور آگاهی کاملی ازجاذبه های بامیان ندارد و اوقات فراغت خود را درخارج از کشور سپری می کند چون این افراد آگاهی ندارد که بامیان هم دارای بهترین جاذبه ها است .همچنان سالانه تعداد گردشگران کشور های چاپان ،ایران و... به بامیان می آید ولی تعداد شان کم است پس ما باید کدام راه های را پیش بگیریم که بتوانیم سالانه گردشگران بیشتری را جذب کنیم ،این نیاز به تحقیق دارد که با وجود این همه جاذبه های منحصر به فرد بامیان چرا شاهد کمترین گردشگر هستیم وچی عواملی را باید ما پیش بگیریم که تعداد زیاد گردشگر داخلی وخارجی داشته باشیم وهمان عواملی که باعث تقویت توریزم دربامیان میشود را باید شناسایی نموده وبه بلند رفتن اقتصاد محلی وخانوادگی خود کمک کنیم واضح است هرقدر روی این موضوع تحقیق صورت گیرد جوانب وزوایای که گنگ است واضح میشود این تحقیق میتواند تا حدتوان ازنگاه تیوری وعملی کمک کننده برای برنامه ریزان گردشگری بامیان باشد. وهمچنان یک آگاهی کامل ازراه های موثر توسعه توریسم  درذهن محقق می ماند.

هدف تحقیق

همواره تلاش انسانها هدفمندانه بوده همه فعالیت های انسانها براساس هدف صورت می گیرد. هیج فعالیت بشربدون هدف نبوده هدف زیربنای هرکاراست که برای رسیدن به آن تلاش می کند. لذا اهداف این تحقیق قرارذیل است.یکی ازاهداف تحقیق هذا تکمیل پروسه تحصیلی است که مطابق قانون تجصیلات عالی افغانستا ن یک محصل درآخردوران تحصیل اش یک اثرازخود برجای بماند درغیرآن صورت بدون پایان نامه برای محصل مدرگ داده نمی شود.هدف دیگرازانتخاب این موضوع روشن ساختن راه ها وعوامل است که میتوان با شناسایی همه جانبه این عوامل گردشگری را دربامیان رشد بدهیم وشناسای این راه وطریقه یک خطی باشد برای برنامه ریزان توریسم دربامیان  وهدف نهایی من این است که با روشن نمودن این راه ها بتوانیم بزرگترین کمک برای مردم این ولایت کرده باشم ومردم این ولایت روزی شاهد سرازیر شدن انبوع از گردشگران داخلی وخارجی باشد وهمچنین راه را برای تحقیق کنندگان دیگر درا این رابطه باز کنم امید وار هستم که کسانی دیگری دراین رابطه تحقیق کند واشتباهات من را اصلاح نماید وبزرگترین شاهکاری درحق این مردم که سالها محروم بوده نماید.

روش تحقیق

روش راه رسیدن به هدف است وبرای رسیدن به هدف باید کوتاترین روش را برگزید. هرکاری ازخود روش خاص دارد واگربراساس همان روش انجام نشود کاربه شکل نورمال پیش نه خواهد رفت. این روش است که به کارها وفعالیت های بشرنظم ایجاد میکنند. بنآ درین رساله ازروش کیفی کارگرفته شده است که روش کیفی متکی به روش های کتابخانه ای وساحوی است وبیشترازروش کتابخانه ای ودرکنارروش کتابخانه ای ازروش ساحوی(مشاهده،پرسشنامه ومصاحبه) نیزکارگرفته شده است. ودراین مورد پرسشنامه های را به سازمان های مربوط به گردشگری بامیان وهمچنان در هتل ها فرستاده شده که آنها درمورد راه های توسعه گردشگری بامیان اظهار نظر نموده است،همچنان ازمحصلان رشته توریزم بامیان وشهروندان بامیان پرسیده شده است .

فرضیه تحقیق

با وجود آنکه ولایت بامیان دارای انواع جاذبه های گردشگری است اما با وجود آنهم سالانه تعدادی محدود ازگردشگران داخلی وخارجی ازبامیان دیدن میکند چرا ؟ضعف درچیست؟آیا راه حلی هم دارد که بتواند سالانه بامیان شاهد بازدیدکنندگان بیشتری باشد ؟اگر میتواند پس آن راه وعوامل چی است؟.

درصورتیکه تاسیسات زیربنای همانند هتل های با معیار بین المللی ساخته شود یقینا تاثیری گذاری بیشتر درجذب توریست دارد واگر هتلهای مجلل هم ساخته شود ولی بازهم اگر بازاریابی وتبلیغات درزمینه نباشد بازهم بی فایده است باید برای جذب توریست دربامیان تبلیغات شود البته تبلیغات علمی درزمینه بازاریابی  نه اینکه تبلیغات به سلایق هرشخصی ، این تبلیغات میتواند نشربروشور ،پست کارت ها باشد میتواند ازطریق انترنت باشد که امروزه بیشترین تبلیغات ازطریق انترنت است که باید فلم های کوتاه وتصاویری ازجاذبه های بامیان پخش شود تا انگیزه ای سفر برای توریست مهیا شود .

همچنان گردشگری دربامیان میتواند ازطریقه های وراه های دیگری هم رشد وتوسعه یابد این راه ها میتواند تامین امنیت راه های مواصلاتی وراه های که مرکز را به بامیان وصل میکند باشد وکه هیچ توریست حاضر نیست که جان خود را به خطر بی اندازد،میتواند تربیه پلیس های تخصصی راهنماهای تخصصی گردشگری باشد این رهنما بتواند معلومات موثق را ازجوانب مختلف برای توریست ها برساند تا سبب جذب گردشگران بیشترشود.

راه های توسعه توریسم دربامیان میتواند ترویج فرهنگ گردشگری درمیان افراد بومی بامیان باشد ،راه اندازی جشنواره ها ونمایشگاه های داخلی وخارجی باشد،نگهداری وتوسعه اماکن دیدنی باشد.

 

متغیرها

درین تحقیق دومتغیروجود داردیکی متغیرمستقیل(جاذبه ها )  ومتغیروابسته(توریزم) است.

شاخصها

شاخصهای این تحقیق جاذبهای طبیعی وتاریخی است.

تعریف جاذبه گردشگری

جاذبه : جاذبه درلغت به معنی جذب کننده ،کشش است ودراصطلاح جاذبه های گردشگری را می توان بصورت کلی ویا برمبنای اهداف خاص تعریف نموده جاذبه گردشگری یک منبع دائیمی طراحی شده است که به منظو، سرگرمی، لذت بردن وآموزش بازدید کننده گان کنترل واداره می شود(2141:)

جاذبه ها مکان های توسعه یافته است که بمنظورارضاعلایق وفعالیت های بازدیدکننده گان وفراهم نمودن امکانات تفریحی برای آنان برنامه ریزی ومدریت شده اند .اگریک مقصد منابع وجاذبه های فروان داشته باشد نمی توان به آن جاذبه اطلاق کردمگراینکه برائی ارائه خدمات به بازدیدکنندگان آماده باشد.

درتعریف دیگرآماده است :عوامل پدیده ها، وتجارب هستندکه اغلب سفرازمحل دائمی زندگی وبازدیدازآنهادرافراد به وجودمی آید ومعمولآازامکانات وتسهیلات اقامتی وپذیرای مناسب برخوردارند(داغستانی، 1391، ص 28). 

منظورگردشگران ازسفر به یک منطقه گردشگری بهره مندی وبازدید ازجاذبه های گردشگری منطقه است ازین رو اهمیت مطالعه جاذبه های گردشگری درکنارسایر کالا ها وخدمات این صنعت غیر قبل انکار است.

ازنظرتاریخ جاذبه های دنیای کهن، اغلب جاذبه های هستند که به منظوراستفاده جاذبه های گردشگری ساخته وپرداخته نشده اند دریاچه پریشان (دراستان فارس)یاجغل زنبل (شوش )جاذبه های هستند که برای گردشگران طراحی شده باشد وبرعکس جاذبه های مدرن دنیا اغلب با اهداف اولیه جذب گردشگری ساخته وآماده می شود که نمونه شانرا ذکر کرد باغ پرندگان (اصفهان) کوهسنگی (مشهد )وسرزمین عجائیب (تهران )نمونه ازاین است وبه شمارمی رود ازکهنه ترین جاذبه های گردشگری  بامبانی فرهنگی میتواند به حضورآرامنه درهرسال درکلیسا طاووس قدیس مراسیم قالیشویان (مشهد)اردحال مراسیم مذهبی درمعابد پارتنون وکوه آلمپ دریونان ذکر نموده .

عجایب هفتگانه جهان مقبره هالیکارنوس یا موسولوس، اهرام ثلاثه مصر، باغ های معلق بابل، مجسمه زئوس، معبدآرتنس، چراغ دریائی اسکندریه ومجسمه رودس رامیتواند ازجمله جاذبه های گردشگری دست ساز دوران کهن دانست برخی ازجلوه های طبیعت همچون چشمه سارها، غارها وکوهستانها  نیز به واسطه پیوند میان آنها ووقایع مهم تاریخی وفرهنگی مذهبی ونظامی به عنوان جاذبه های گردشگری شناخته می شوند درطول قرون گذشته  ایده ها وباور های مختلف وشرایط حاکیم به معرفی ومطرح شدن جاذبه های جدید می انجامید. این سابقه تاریخی رامیتواند ازافتتاح  کلوزئوم (درروم که محل مبارزه گلادیاتورها وبرگزاری جشن ها ونمایش ها بوده ) تاآغاز قرن بیستم میلادی که گردشگری مبتنی بروقایع (بعنوان مثال برپای مجدد بازی های المپیک درآغاز هزاره دوم )معرفی مطرح وپی جوئی نموده  سده پایانی هزاره دوم عصرتکوین جاذبه های گردشگری برمبنای هدف جذب گردشگر بود .

جاذبه های گردشگری رامتوان بصورت کل یابرمبنای اهداف خاص تعریف نموده جاذبه گردشگری یک منبع دائمی طراحی شده است که بمنظورتفریح، سرگرمی، لذت بردن وآموزش بازدیدکننده گان کنترول واداره میشود .بیان تعریف همچون تعریف کلی فوق بطورمعمول باارائه طبقه بندی های ازجاذبه ها همراه است .درجاذبه های طبیعی اغلب کیفیت جاذبه ها است که توجه گردشگران رابه سوی خود جلب می کند .این جاذبه ها میتواند ازجنبه های جلب کننده گردشگران درمقیاس ملی یابین المللی برخوردارباشند .به عنوان مثال دره رودخانه کلو رادو(گراند کانیون )درآمریکا ،سلسله جبال همالیه درنیپال ،دریاچه های بندامیر درافغانستان ،قله کلیمانجارو،آبشارنیاگارا این ها ازجمله جاذبه های  طبیعی هستند که با برد تقاضای بین المللی هستند وازمیان جاذبه های طبیعی ،جاذبه های که وجودآنها به اتکای منابع آبی است؛ اعم ازسواحل دریا ها واقیانوس ها؛رودخانه ها وچشمه سارها مورد توجه فراوان گردشگرانی ازسراسر جهان می باشد .چشم انداز های حومه شهری نیز مورداستقبال روزافزون گردشگران است.اما  باید گفت این تلقی که جاذبه های طبیعی تنها برپایه چشم انداز محیطی شکل می گیرند نادرست است ،زیرا خودشرایط آب وهوائی،تابش آفتاب وحیات وحش هم ازجمله اقسام مهم جاذبه ها به شمارمی روند به عنوان مثال گردشگران اروپائی که ایام آفتابی کمی رادرسرزمین خود دارندبه بازدیدواقامت درمحیط هایی که ازاین جاذبه برخوردارند نظیرمناطق جنوبی دریای مدیترانه ،مغریب،تونس والجزایربسیارعلاقمندند.مهم ترین ویژگی جاذبه طبیعی آن است که ازنظرعرضه دچارمحدودیت هستندودریک دوره معین زمانی ظرفیت بهره برداری معین ومحدودراداند.بهره برداری گردشگران ازمحیط های طبیعی بدون انجام سرمایه گذاری مادی ،بکارگماری نیروی انسانی ومدریت صحیح به نحوی مطلوب امکان پذیر نیست ،تفاوت نمی کند که این جاذبه ، سواحل دریا ،جنگل ،رودخانه خروشان یا یک پوست اسکی باشد .درهریک ازاین موارد وظیفه دستگاه بهره برداراقتضامی کند که ازاستفاده بی رویه ازمحیط های طبیعی ممانعت به عمل آورد.یکی ازروش های به نسبت ساده برای کنترل میزان ساده ازمحیط طبیعی آن است که میزان امکانات اقامتی دردسترس درکنارجاذبه هاراتحت کنترل داشته وبه طرق قانونی محدودنماییم.

بسیاری ازجاذبه های مصنوعی درواقع باید محصول تاریخ وفرهنگ ملت هادانست طیف گسترده ای ازموزه هاوگالری های هنری درشهرهای بزرگ جهان وجود دارد که گاه ازنظر موضوعی متنوع وگاه باموضوع خاص تشکل شده اند.به این مجموعه باید ساختمان تاریخی ،مساجد،کلیساها ،قلعه ها،قصرها ،خانه های قدیمی وشهرهای محصورراافزود .حتی محوطه های صنعتی قدیمی نیزگاه درشمارمحیط های موردتوجه گردشگران ودرفهرست جاذبه های مصنوعی قرارمی گرند .ازآنجای که خرید کردن ازفعالیت های موردعلاقه گردشگران است، مراکزخرید نزدیک هتل ها ومراکزگزران اوقات فراغت راهم متوان ازجمله جاذبه ها دانست . بخصوص اگراین مراکزحالت تخصوصی داشته باشد .مثل بازارفروش، بازارمسگرها ویابازارگل جذابیت های خاص دارند چنین بازارهای گاه امکان اقتصادی برای نوسازی بافت های قدیم شهرهارافراهم می آورند ،استقراراین بازارهای خاص مثل صنایع دستی درمحله های دارای بافت قدیمی شهرهای همچون شهرغلغله،شهرظحاک باتوجه به تمایل گردشگران داخلی وخارجی ابزاربرای بازدیدزنده سازی این محیط ها دراختیارمقامات شهری قرارمی دهد.

 علاوه برجاذبه های ذکرشده که اغلب برسابقه محورتاریخی شناخته میشود .جاذبه های مصنوعی دیگری نیزکه ممکن است کارکردهای همچودن گذران اوقات فرغت وتفریح داشته باشندووجوددارند این جاذبه ها بارویکرد توجه به خواسته های مشتری طراحی شده وگاه ظرفیت پذیرش هزارن گردشگردررزودارند .

جاذبه های گردشگری درمقاصد

به نظر رنجبریان وزاهدی (1387)جاذبه های گردشگری به تنهائی موجبات سفریارونق این صنعت رافاهم نمی کنند، بلکه امکانات وشرایت برای جابجائی واقامت گردشگران نیزباید فراهم با شد.صنعت گردشگری نظام مجسمی است که عناصرآن لازم ملزوم یک دیگرمی باشد.بدین مفهوم که اگرچه اسکان دراقامت گاه ها هدف اصلی یک گردشگر نیست ،امابدون فراهم بودن امکانات اقامتی رغبتی برای دیدارازیک جاذبه ایجادنمی شود.بنا براین تقاضابرای استفاده ازامکانات اقامتی یک تقاضای مشتق شده است .البته موارد استثنائی براین قاعده نیز وجود دارند گاهی اوقات شرایت اسکان دریک بنای تاریخی فراهم می شود که دیدار ازبنای خود هدف اصلی گردشگرنیزمی باشد .فراهم کردن امکانات اقامتی که صنعت هتل داری رابه وجودمی آورند ،شامل تشکیلات وتسهیلات است که ازیک بخش های پویای صنعت گردشگری راشکل می دهند .مسافردرهرکجابه  برای استراحت وخواب نیاز دارند .تشکیلات اقامتی ،گاه بصورت هتل های مجلل به کلیه امکانات فراهم شده بازتاب ازنیازهاوسلیقه های مسافران وامکانات وابتکارعمل سرمایه گزاران می باشد که همگی حاکی ازپویای این بازار است .تسهیلات اقامتی شامل کلیه امکانات است که هددف اصلی آن ها تدارک جاومکان برای اقامت شبانه گردشگران می باشد ،امامعمولا خدمات جنبی دیگری ازجمله رستورانت ها ،سونا ،استخر ،ارئه می نمایند که احالی بومی نیز ازآن بهره مند می گردند . بازاراین صنعت رادامنه گسترده ای ازمشتریان متفاوت تشکیل می دهند ،ازآن جمله کسانکه برای انجام اموراداری وتجاری ،آموزشی ،یابه قصد درمان ،زیارت وسایرانواع گردشگری سفرمی کنند .امکانات اقامتی دردسترس گردشگر ان ازنظر اندازه ،تعداد اتاق ودیگرتسهیلات  بسیار متفاوت است .این ترکیب ناشی از ایجاد توازن بین نیازبخش های متفاوت بازار .سطح عرضه می باشد  آن همگام که گردشگرپابه سرزمین موردبازدیدمی گذارند ،علاوه برپی جوئی جاذ به های که اورابه این مقصد کشانیده است ،نیازهای مقدماتی واساسی انسانی دارد که به هر تقدیر باید آنها راتامین نماید غذاازجمله ای نیازهای فزیولوژیک اولیه انسانی است .تقسیم بندی ساده ودرعین حال بسیارجالبی درموردغذاوجوددارند .دراین تقسیم بندی ،غذابردوبخش غذای جسم وغذای روح طبقه بندی شده است غذای جسم عمدتا اغذیه معمولآ به نسبت ارزان ،سرع وساده است که باهدف رفع گرسنگی صرف می شود .اما غذابه عنوان غذای روح چیزی بیسارفراتر ازآن است زیرادراین وضعیت نه فقت جسم انسان به سیرشدن تامین می گردد،بلکه خودغذاخوردن به یک تجربه دلچسب وبه یادماندنی تبدیل می شود.این غذاکامل تروگران تراست ازنظرصرف زمان نیزطولانی ترخواهدبودامابه همه اینها باید افزود که این غذادرمحیط صرف می شود که خودجزئی ازفرایند غذاخوردن است .غذای روح رامتوان اجتماعی دانیست ،زیرافردبه ندرت به تنهای جهت صرف غذادرچنین فضای قرارگرفته وچنین هزینه ای صرف می کند وبه طورمعمول صرف غذای تنها بشتردرنوع اول یعنی غذای جسم می گنجد. علاوه برجاذبه ها ،امکانات اقامتی ورستورانتها بایت توجه داشت که توفیق یک مقصد درگروی تدارک زیرساخت های اقتصادی قابل توجه دیگر ازقبیل مواردزیر است ،دست رسی به مقصدوشبکه هاوامکانات حمل ونقل به مقصد ودوران ان امنیت اجتماعی ،ثبات سیاسی ،حدود مواجه باحودث طبیعی غیر مترقبه (نظیرسونامی ،زلزله ،و...)سیستم های بهداشتی ،دسترسی به آب سالیم وشبکه های سالم وشبکه های مناسب دفع فاضلاب وزوباله گسترش روحیه مهمان نوازی وتوانایئ موئسیسات اداره کننده بسته های سفردرمقصد(تورگردان ورودی )وراهنمایان درخدمت آنهااست . درهریک اززیرساخت های فوق سبب می شود که چهره وجهیه مقصد موردنظرگردشگران مخدوش گردیده ودرنتیجه ازاین مقصد روی گردان شوند حاصل ازاین روخداد شوارشدن شرایط کاری واقداماتی است که بازاریابان مقاصد برای جلب توجه مجدد گردشگران به آنها باید مبذول دارند.به عنوان مثال پس ازوقوع سنامی سال2004درجنوب وجنوبشرق آسیا،وجیهه این مقصد تاحدودقابل توجهی دچارآسیب گردید،زلزله بم نیزچنین نتیجه ای رابرای این مقصد دربرداشته است .علاوه برآن وقوع شرایط ناامنی درعراق ،لبنان یا افغانستان ای مقاصدرامتوانست برای گردشگران فرهنگی جذابیت خاص ومنحصر به فردداشته باشد ازحضوراین گردشگران محروم ساخته است .شیوع بیماری سارس درچین یابیماری آنفلانزای طیورنیزچنین آثاری برمقاصد ونیزبرفعالیت بازاریابی گردشگری دارند(همان منبع،ص 336).

اهمیت جاذبه های گردشگری

به نطر رنجبریان وزاهدی منظورگردشگران ازسفربه یک منطقه گردشگری بهره مندی  وبازدیدازجاذبه های گردشگری منطقه است .ازاین رواهمیت جاذ به های گردشگری درکنارسایرکالاها وخدمات این صنعت غیر قابل انکار است.بطورکلی جاذبه های گردشگری رامتوان به دوگره اصلی یکی جاذبه های طبیعی وخدادادی ودیگری جاذبه های دست ساز بشر تقسیم بندی نموده. جاذبه های طبیعی مواردازقبیل چشم اندازها، آب هوا، فضای سبز، جنگلها وحیات وحش ...یادمی گردد. درعوض جادبه ها دست سازبشر یامحصول تاریخ وفرهنگ بشری هستند ویا جاذبه های مصنوعی ازقبیل پارکهای موضوعی، باغ وحش ها  شهرهای تاریخی ومجموعه های تفریحی ...می باشد .ازنظرتاریخی جاذبه های دنیای کهن اغلب جاذبه های هستند که به منظوراستفاده گردشگری ساخته وپرداخته نشده اند.

ویژگی های جذاب وتفاوت های یک کشوریامنطقه،متواند مبنای توسعه جهان گردی رافراهم نمایند.غالبا این جاذبه ها هستندکه جذابیت وتفاوت راخلق می نمایند به همین دلیل است که جاذبه ها رابه عنوان ضروری ترین عوامل شکل گیری محصول جهان گردی میشناسد. گردشکری بدون وجود جاذبه های اساسی معتبرامکان توسعه ندارند .جاذبه وفعالیت های گردشگری بسیارمتنوع است، عمدتاویژگی های ذاتی، فرهنگی وطبعی منحصیر به فرد ومجزای یک ناحیه رامنعکس می کند بدین وسیله توان خودرابرای پاسخگوی به نیازهای گردشگران افزایش می دهند به همین دلیل عینیت درشناسایی ارزیابی، توسعه ومدریت جاذبه هاامراجتناب ناپذیربه شمارمی رود. این امرهم برمبنای گردشگرپذیری دارای اهمیت است. بمنظوراستفاده ازتوانهای محیطی وظرفیت های بلااستفاده ازمناطق گردشگری لازم است باایجاد زیرساخت هامناسب، ایجادانگیزه برای بازدیدازمنطقه، تعین اولویت های توسعه محرکه های لازم جیهت ایجادانگیزه بازدیدازمقصدفراهم می آورد چنین اقدامات بدون به ابعاد گوناگون جاذبه های بالقوه وتدوین برنامه های مبتنی براولویت ها ی توسعه میسرنخواهد بودباتوجه بنقش هاوکارکردهایی که جاذبه ها درتوسعه گردشگری مقاصد برعهده دارندنحوه برنامه ریزی، مدیریت وتوسعه آنهاازاهمیت قابل توجهی برخوردااست عدم برنامه ریزی جیهت برنامه ریذی بهربرداری مستمر ازمنابع طبعی، اقتصادی، فرهنگی امکانات وتسهیلات باعث ازدست رفتن این پاتنسیل هاوحتی باعث صدمات جبران ناپذیربه این صنعت وجامعه میزبان خواهد شد. منابع گردشگری درصورت استفاده ازسرمایه بکارگیری تکنالوژی، اعمال مدریت به گونه پاسخگوی بخش ازنیازهاوخواسته ها ی گردشگران باشد تبدیل به جاذبه(محصول گردشگری)می شود.جاذبه های گردشگری یکی ازمهیم ترین دلایل مسافردمردم به یک مقصدخواص می باشد. انهابه عنوان عوامل کشش یاجذب باتوجه به ویژگی های خاص وجذابیت های که دارند میتوان گردشگران راازنقاط سرزمین های  دوربه سمت خود جذب کنند.هرقدرجاذبه های گردشگری متنوع ومنحصر به فرد وجذاب باشند ازقدرت کشش بالای برخوردارخواهند بود در نتیجه حوضه نفوذوسیع ترخواهند داشت همچنین جاذبه درسیستم گردشگری ازاهمیت جایگاه ویژه برخورداراند اما حضورصرف جاذبه به خودی خود باعث جذابیت یک مقصد نخواهد شدبلکه مدریت وسازماندهی این جاذبه هاوایجادیک هم پیوندی بین آنهااست که توان قدرت آنها درجذب گردشگران وازارئه خدمات کارآمدواثربخش ومطلوب بالامی بردحال انکه مهیم دراین جااست توسعه وبهره برداری ازجاذبه ها، شناخت عوامل اساسی ومهیم مدریتی برنامه ریزی آنهااست، آگاهی ازامرباعث می گردد مدیران وبرنامه ریزان برنامه های توسعه ای خودرابراساس شناخت حاصل شده تنظیم نمایندوازمنابع محدود حداکثر استفاده راببرند.

هرمقصدی درتوسعه فعالیت هاوجاذبه های گردشگری نیز بااین مسئله روبرواست که چه نوع جاذبه ها باید ایجاد گردد. کدام یکی ازجاذبه ها ی موجود، بایستی دراولویت های برنامه توسعه باسازی قرارگیرند؟  کدام جاذبه ازقابلیت های بشتر برخورداراست ؟  درنیهایت اینکه جاذبه ایجادشده بصورت بهینه باحداکثر جذابیت، مدیریت گرددجاذبه های گردشگری باتوجه به شاخصه های نظیر شاخص هایی اقتصادی، زیست محیطی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، دولتی وقانونی، فن آوری، رقابتی، سازماندهی، محصول اصلی جاذبه تسهیلات وخدمات زیر ساخت ها بازاروعوامل جغرافیای دارای اهمیت وجذابیت متفاوت هستندکه متواند انگیزه سفر راتقویت کرد.

بطورکلی جاذبه ها باتوجه به شاخص های مذکورپاسخگوی بخش های خاصی ازبازارهستند لذاشناخت این شاخصه ها برنامه ریزان رادرانتخاب بازارها ی هدف به پاسخگویی به تقاضای موجودبرنامه ریزی توسعه آتی ونیهایتاّ طولانی کردن چرخه عمرجاذبه هایاری خواهد نمود.ازسوی دیگرواهتمام به ترکیبی بودن محصولات گردشگری واینکه دربین چهار جزّتشکیل دهنده این محصول (محصول اصلی، محصول تحصیلاتی، محصول حمایتی ومحصول اضافه شده )جاذبه هابه عنوان محصول اصلی ومهمترین هدف گردشگران ازبازدیدیک مقصد بشمار می آینداین نکته ذهن راناگهان آماده می سازدکه کاکرد مؤثرموقیعیت وحیات یک مقصد گردشگرپذیر درگروبرنامه ریزی مدیرت وتوسعه شایسته این عنصربعنوان یک مهیم ترین عوامل حیاتی موفقیت می باشد.(داغستانی، 1392).

مقاصدگردشگری

کشورهای مناطق شهری ونواهی که برای گردشگران جذاب هستند محل اصلی فعالیت های گردشگری اند وآنهابه صرف زمان وهزینه درآن مناطق تمایل دارند مقاصدگردشگری دلیل اصلی تمرکزجازبه ها،اقامت گاه ها ودیگرامکانات خدمات گردشگری هستند فعالیت هاواثرات عمده اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی وفزیکی غالبآدرمقاصدگردشگری اتفاق می افتد(همان منبع،ص29).

به نظررنجبریان وزاهدی(1392) مقاصدگردشگری را نمی توان محصول واحید نظیر یک صندلی هواپیما یایک اتاق درهتل قلمدادکرد.مقاصد محصولی مرکب ازمجموعه همئه عناصر هستند که ازنظر مقایسه متواند مقصدراهمچون قطعات اسباب بازی دانیست که باسری هم کردن آنها متوان ساختمان های مختلیف ساخت .هرمشتری درست نظیر هرکودک ،باتوجه به نظر،سلیقه وترجیحات خود وتصورکه درذهن اوازمنظورسفرشکل گرفته محصولات متفاوت رامی سازد وتجروبه ولیذت متفاوت ازدیگری نسیب خودمی گرداند . درست به  همین دلیل است که دشواراست یک مقصد راتنها به موضوع یا هدف خاص بشناسانیم .

محصولات گردشگری

یک محصول ،ارئه یک فراورده تجاری است که توسط مشتری یان موجود بالقوه دریافت می شود ،مجموعه ازامتیازات است که برای تآمین نیازها وخواسته ها طراحی می شود.یک محصول شامل مجموعه ازعناصر محسوس ونامحسوس می باشد .سودمندی یک محسول آن هنگام حاصل می گرددکه برای مشتری به نحوه مطلوبی انجام پذیر فته باشد این تعریف درمورد اکثر جاذبه  های گردشگری کاربرددارد .به عنوان مثال موزه ها دارای مصنوعات فیزیکی هستند امادرعین حال برای گردشگران فرصت ایجاد می کند تادرگذشته ها غرق شوند .حتی بسیار ازروی دادها ترکیبی ازمحصول خدمات می باشد .محصولات گردشگری به عنوان ترکیبی ازاجزای مختلف شناخته می شود .جاذبه ها تحصیلات ودسترسی به آنها . بنابراین محصول گردشگری فقت بازدیدازیک گنجینه تاریخی ،صندلی یک هواپیما یا بازدیدازیک پارک موضعی نیست .بلکه ترکیبی از اجزای مختلیف است

این اجزادرشکل زیر نشانداد شده است.

تسهیلات

جاذبه ها

تصویر

دسترسی

ایجادطیف گسترده ای ازفراینده ها ،وفعالیت سازمان هاوحرف گوناگون است این تجربه ها محصولات گردشگری ونتجه پدیده ای بنام گردشگری است(داغستانی، 1390، ص29) .

بهر دلیل ویژگی گردشگری ،محصول جاذبه ها رامتوان به عنوان نوعی تجربه شناخت که با سطح ونوع اتظار ازجاذبه وبرنامه ریزی برای سفرآغاذ می شود وسپس انجام مسافرت بازدیدازجاذبه وصرف زمان وهزینه درآن صورت می گیرند .درنیهایت خاطرات سفر،بخش پایانی تجربه گردشگری راتشکیل می دهند .عناصرزیرعواملی هستند که تجربه گردشگری تحت تاثیر قرارمی دهند.

1-عناصرمحسوس محصول ،دریک پارک موضوعی این عناصرمیتواند شامل گردش ،مغازه هاورستورانت ها و وپاکیزگی سایت می باشد

2-عامل چگونگی ارئه خدمات ،شامل ظاهر،طرزبرخورد ،رفتاروشایستگی کارکنان .

3-خودمشتریان ،انتظارات ،رفتارطرزبرخورد.

مجموعه عوامل خارج ازکنترل متصدیان جاذبه ویامشتریان مثل ترکیب افرادی که دریک زمان ازجاذبه بازدیدمی کند ازدحام رفت آمد درجادهای منتهی به منطقه که جاذبه درآن قراردارد وضعیت آب وهوا پیچیدگی ارتباطات بین این عوامل نشان می دهند که تجربه گردشگری برای هریک ازمشتریان متوان متفاوت باشد  .بسیاری ازوژگی های محصول گردشگری که عنوان گردیددرارزیابی یک جاذبه واولویت بندی آن دخیل بوده وباهمپوندی باسایر عوامل می توانندشناخت کامل ومبتنی برواقعیت رارقم بزند.

کاتلر وهمکاران (1996)براین عقیده هستند که چهارمحصول دربخش مهمان پذیری وجوددارند.

v  محصول اصلی : این بخش به عنوان یکی ازمنافع اصلی توصیف گردیده که باتوجه به ویژه گی های محصول می توان به راحتی آنها راتشخیص داد.

v     محصول تسهیلاتی :شامل ترکیبی ازکالاها وخدمات است که گردشگرراقادربه خریدن محصول عمده می کند .

v  محصول حمایتی :به عنوان مازاددرنظرگرفته می شود وارزش محصول عمده رابیشتر می کند .این محصولات مثل محصول تسهیلاتی اساسی نیستند ولی موجب  تمایز عرضه کننده گان خدمات گردشگری ازرقبای خودمی شوند.

v  محصول اضافه شده :براساس نظرمئولیفان  این محصول شامل قابلیت دسترسی ،جوحاکم تعامل مشتری با سازمان خدماتی ،مشارکت مشتری وتعامل مشتریان باهمدیگراست

دراین قسمت رنجبریان وزاهتدی (1390) چنین می فرماید مقاصدرا باید آمیخته ای ازامکانات  جاذبه ها خدمات والبته مواهب عمومی نظیر مناظره ،چشم اندازها ،دریاچه ها ،محیط فرهنگی واجتماعی واتمسفر دانیست تمام این عوامل گردهم آمده اندتامحصول به عنوان مشخص دراختیار گردشگران قراردهند .هرگردشگرازمنظره خودمقصد رادارای ویژه گی های خاص می بیند ،امابااین وجودمقاصدگوناگون دارای جاذبه هایا تسهیلات خاص هستند که به صفت یانام ونشان آنها شناخته می شود .

تجزیه وتحلیل سلسله مراتبی

نوع ازتجزیه وتحلیل است که درجهت تصمیم مطلوب،بهینه وانتخاب یک گزینه باتوجه به شاخصه هاواولویت های متفاوت کمک می نمایند  .این تکنیک جنبه مقایسوی داشته به مدیران وبرنامه ریزان جهت انتخاب بهترین گزینه ازمیان گزینه های گوناگون کمک می کند. (داغستانی، 1390) .

نظام سلسله مراتب جاذبه ها

مقاصد یاجاذبه های گردشگری متناسب باقابلیت ها،وکارکردیکه دارند ازجایگاه مرتب ومتفاوت درنظام گردشگری منطقه برخوردارندوطبقه بندی مقاصد یاجاذبه ها برهسب اهمیت آنها درنظام گردشگری یک منطقه سلسله مراتب مقاصد یاجاذبه های گردشگری آن منطقه می گویند. (ازهمان منبع ،ص 30 ).

شاخص

شاخص عبارت است ازیک عامل کمی یاکفیی بامتغیرهاکه ابزار ساده ومعتبر رابرای سنجش پشرفت فراهم می کند تاتغیرات مربوط به یک اقدام رامنعکس نموده یا به ارزیابی عمل کرد یک عامل توسعه کمک نماید.کمیسون اروپاشاخصه های (برنامه ریزی )رابه این صورت تعریف می کند توصیف اهداف پرؤژه درقالیب مقدارکیفیت ،گروه یا گروه های هدف ،زمان ومکان (.همان منقع، ص30).

شناخت جاذبه های گردشگری

به نظر داغستانی (1390) جاذبه های یک مقصدمهمترین عوامل بخش عرضه گردشگری هستند این درحال است که بناگاه ها ی ارا^ءدهنده خدمات گردشگری یک عوامل تسهیل کننده بوده وعلت اصلی مسافرت به شمار نمی روند.بدون وجودجاذبه هااحتیاجات به این خدمات نیست ،مگراینکه بتواندازآنها برای رفع نیازهای جوامع محلی استفاده نمود همان طورکه سواربروک(2000)می گویندجاذبه ها درقلب صنعت ومقاصد گردشگری قراردارند آنها انگیزه های هستندکه باعث می شود مردم به مکانهای خاص سفرکند.ایچادر(2001)این نکته رابیان میکندکه جاذبه ها به عنوان جذب کننده گردشگران هستند وزمینه ای فعالیت آنهارافراهم می کند ازدیدگاهی گان جاذبه ها دارای دوکارکرد اصلی می باشد 1-موجب ترغیب افراد برای انجام مسافرت می شود2-موجب رضایت مندی بازدیدکننده می گردندچراکه آنها هسته ای اصلی مسافرت هارا تشکیل می دهندباید گفت که جاذبه ها بسترظهروبروزفعالیت ایجادمی نمایند این امرمستلزیم آن است جاذبه ها به صورت مئوثرتری باسایر بخش های مقصد همکاری کننده ،مثل اقامت ارئه کننده غذاونوشیدنی ،سازمان نهای مدریتی مقصد ومتصدیان حمل ونقل بااین وجودجاذبه های ویژه وارزشمند ،همچنان نقش کلیدی  خودرادرجذب گردشگران ایفامی کنند،علاوه برموارد ذکرشده جاذبه ازارکان وعوامل کلیدی برنامه ریزی وتوسعه گردشگری نیزمحسوب میشود ودرکنارسایرعوامل به ایفای نقش مپردازند بین جاذبه هاومقاصدتفاوت وجوددارند.جاذبه هابه طورکلی واحدهای منفردوسایت های منحصربه فردیامناطق جغرافیای کوچکودارای محدوده مشخص هستند که ویژگی منحصر به فرد وکلیدی ،پایه واساس آن ها راتشکیل می دهند اما مقاصد گردشگری،مناطق بزرگ هستند که شامل تعدادجاذبه های منفرددرکنار هم بوده ومجموعه ازخدمات موردنیازگردشگران ،آنها راتکمل می کنند بین مقصد وجاذبه ارتباط محکم وجوددارند ومعمولأوجودیک جاذبه اصلی انگیزه توسعه یک مقصدمی باشدجاذ به های یک منطقه متواند سواحل ،عبادت گاه مذهبی ویا یک پارک موضوعی باشد هرمقصدباتوسعه مناسب جاذبه های خودمی تواند میزان بهره مندی ازبازارهای بالقوه راافزایش دهد این عقیده که جاذبه هاازخدمات وتسهیلات گردشگری  مثل،  هتل ها رستورانت ها وسیستم حمل ونقل مجزاهستند به دودلیل ساده متوان نویشت اول اینکه بسیار ازجاذبه هابرای افزایش درآمد،خدمات مثل غذاواقامت رادرمنطقه توسعه می دهند ودوم اینکه ،بعضی ازخدمات وتسهیلات گردشگری خودنوع جاذبه ها بشمارمی روندبسیار ازراستورانت های مشهورمردم راازمسافرت بسیار دوربسوی خودجذب می کند،برخی ازهتل ها بعوامل جذب کننده گردشگران عمل می کند مانند هتل مهاراجه درهند وهتل عباسی دراصفهان  ومانند برخی ازهتل ها که در افغانستان است مانند هتل سیرینا درکابل دربامیان هتل هایلن ،هتل شاهی وهمسال اینها برخی ازروش های حمل ونقل نیز دارای یک ویژگی جاذبه گردشگری می باشد.مانند قطارهای گردشگری درکوهای سوئیس.باتوسعه مجتمع های تفریفی،تفکیک جاذبه های گردشگری ازمقصد بسیار دشوارشده است .

مقاصد وجاذبه های گروشگری

مقاصد رامتوان به عنوان محل تمرکزتسهیلات وخدمات درنظر گرفت ،که بمنظور رفع نیاز های گردشگران طراهی شده اند .بهرحال مقاصدگردشگری بصورت مناطق جغرافیائی تعریف می شودکه محل تمرکز فعالیت ،جاذبه ها ،منابع ومحل تئآثیر پذیری واثرگزاری گردشگران برجامعه میزبان وبالعس می باشدئ.مقاصد رامتوان یکی از مهیمترین بخش های سیستم گردشگری دانست ،چراکه مقاصدوتصوری که آزنهاوجوددارند گردشگران راجذب می نمایند وانگیزه آنها برای بازدید می باشد ،مقاصدجاذبه است که جذبه وبسیارازتسهیلات موردنیازبرای گردشگران درآن یافت می شود.مقاصد گردشگری بخش مشخص ازصنعت راارا^ءنمی کند امانقطه تمرکزفعالیت های بخش های مختلیف این صنعت هستند .مقاصد گردشکری جنبه بیرونی صنعت گردشگری بین المللی هستند که ازاثرات اقتصادی واجتماعی مثبت آن بهره مند می شود واین درحال که این محل ها ازاثرات منفی محطی واجتماعی ،فرهنگی این صنعت بی بهره نخواهد بود ،همچنین اغلب مقاصد وتصویرذهنی حاصل ازآن است که دروهله اول گردشگران  راباخووجلب می کند.. مقاصد گردشگری ازاجزای وبخش های مختلیف تشکیل شده است که هریک قسمت ازنیازهای گردشگران را براورده می سازد وبه جریان سایر بخش ها کمک می کند این بخش ها درذیل براساس زمینه های فرهنگی ،اقتصادی ،محیطی وگاهی ترکیبی ازاین موارد مقاصد گوناگونی شکل می پذیرد این مقاصد را متوان بصورت ذیل عنوان نمود 1- مقاصدشهری 2-مقاصد روستائی 3-مقاصد عشاری ،مقاصد قومی وقبیله ای 4-مقاصد طبیعی وزیست محطی جنگل ،کوه ،دشت ،صحرا،اعماق دریا ،فضاهای کشاورزی غارها  5-مقاصد ساحلی ودریائی6- مقاصد کوهستانی 7 مقاصد هوا،فضا (.داغستانی،1390،ص34-35)

1.

شکل1-جاذبه هایمقصدگردشگری

چرخه حیات جاذبه ومقاصدگردشگری

همه محصولات دارای چرخه (حیات )می باشند که رفتارفروش وسودآنها ازتولد تارکود وانقراض درطول مراحل مختلف (معرفی ،رشد ،بلوغ وافوال)ترسیم می کند.چرخه عمرمحصول یکی ازمفاهم شناخته  شده تئوری های بازریابی می باشدومدیران گردشگری به اهمیت این معقوله دربرنامه ریزی استراتیژی های بازاریابی برای بناگاه خودواقف هستند .مفهوم چرخه عمرمحصول میتواند برای هربخش همچون محل فروش درهتل (اقامت ،رستورانت ،ضیافت )یک واحد مستقل ،یک مجمعه دارای  برندیایک گروه ذخیره ای ،یک مقصد وحتی یک صنعت موردتوجه قرارگیرد.صنعت جهانی گردشگری شامل صدها هزار محصول گردشگری می باشد که هریک درمراحل چرخه عمرخود هستند .

باتلر(1992) برمبنای چرخه حیات محصول الگوی توسعه وتکامل مقصد گردشگری راار^ء نموده است .براساس این الگو ،گردشگران درابتیدا بتعداد محدود واردیک منطقه می شود .این تعدا دبه دلیل ضعف دسترسی ،تسهیلات وآشنائی به منطقه محدودباشد همان طورکه تسهیلات فراهم می شود وگاهی مردم نسبت به منطقه افزایش می یابد،تعداد بازدیدکننده گان نیزافزایش میابد ازطریق بازاریابی انتشاراطلاعات وفراهم شدن تسهیلات بشتر درمنطقه ،شهرت منطقه به سرعت افزایش می یابد .به هرحال سرانجام بارسیدن به سطح ظرفیت تحمل ،نرخ رشد تعدادبازدیدکنندگان نیزمی یابند .این ظرفیت متواند باتوجه به فاکتورهای محیطی(مانند کمبود زمین ،کیفیت آب ،کیفیت هوا)توسعه فزیکی (مانند حمل ونقل ،اقامت وسایرخدمات )یاعوامل اجتماعی (مانند شلوغی ،نارضایتی ساکنین محلی )تعریف شود هرچندکه تنزل جذابیت یک مقصد به دیگرمقصد مرتبط است ،اما به دلیل استفاده بیش ازاندازه وتا^ءثیرات گردشگران ،تعدادواقعی بازدیدکننده گان ازیک منطقه درنهایت ممکن کاهش پیداکند .درک این مطلب که مقاصد گردشگری درچه مقطعی ازچرخه حیات خود به سرمی برد متوان به مدیران وبرنامه ریزان جاذبه دربرنامه ریزی های آتی (مانند توسعه عمل کرد ،بهبودبازدهی وشناخات جایگاه )وداشتن دید صحیح ازمقاطع حیات شایان نماید.همچنین این امرسبب می شود به وسیله برنامه های توسعه احداث یابر پای جاذبه های جدید ارءخدمات وامکانات وتسهیلات پیرامون وایجاد تمایز ازافول جاذبه ها جلوگیری شود .باتلرویژگی های هرمرحله را بصورت زیر مشخص نموده است(داغستانی، 1390) .

مرحله اکتشاف

تعداد محدود گردشگران سفرهای خودرابصورت فردی وسازماندهی می کند وبدنبالک الگوی های نامعلوم ونامنظم برای بازدید هستند .دراین مرحله متوان منتظرگردشگران غیرمحلی بودکه به دلیل منحصیربه فرد بودن منطقه یاویژگی های ذاتی وقابل توجه طبعی یافرهنگی منطقه جذب آن شده اند .دراین دوره تسهیلات خاص برای گردشگران فراهم نمی  باشد به همین دلیل استفاده ازتسهیلات محلی وارتباط باساکنین احتمال درسطح بالای می روند که خودمیتوان برای برخی ازگردشگران یک جاذبه مهیم باشد .بافت فزیکی ومحیط اجتماعی منطقه ازطریق فعالیت های گردشگری تغیر نیافته ورود وخروج گردشگران اهمیت کمی درارتباطبازندگی اجتماعی واقتصادی ساکنین دائمی منطقه خواهد داشت.( همان مبع، ص 37).

مرحله مشارکت

به نظرداغستانی (1392)همچنان که تعداد گردشگران افزایش می یابد و به خود نظم می گرند برخی ازساکنین محلی وارد مرحله مشارکت می شود وشروع می کند به فراهم نمودن تسهیلات اولیه یا حتی کامل برای گردشگران .انتظارمی ردکه ارتباط بین گردشگران وساکنین درسطح بالای باقی بماند ودرحقیقت برای آن ها که خدمت مورد نیاز گردشگری راارا^ءمی کنداین سطح ارتباط افزایش پیدامی کند.همان طوریکه این مرحله پیش می روندبرخی تبلیغات بصورت خاص برای جذب گردشگران پیش بیینی  می شود ویک بازار منطقه ای اولیه تعریف می شودیک فصل گردشگری برای ساکنین که درفعالیت های گردشگری مشارکت دارند وجود داررند .برخی سطح سازمان دربرنامه ریزی سفرگردشگران به وجود آمده وباراولیه برای فراهم نمودن وبهبودوضعیت حمل ونقل تسهیلات برای گردشگران برعهده دولت ها وبناگاه های خواهد بود.(همان منبع،ص38)

مرحله توسعه

مرحله توسعه بازارهای گردشگری مشخص رانشان می دهند وتبلغات وسیعی درمنطقه گردشگری فرست وجوددارند .همچنان که این مرحله پیش مشارکت محلی وکنترل فرایند توسعه باسرعت کاهش می پزیرت وبرخی ازتسهیلات که بصورت ملی فراهم شده اندازبین رفته وتسهیلات بزرگتر ،کامل تر به بروزترجایگزین آنها خواهدشدکه توسط سازمان های خارج ازمنطقه به ویژه دربخش اقامتی فراهم شده اند جاذبه های طبعی وفرهنگی بصورت خاص توصعه یافته وعرضه می شود ،جاذبه های اصلی ازطریق تسهیلات انسان ساخت تکمل می شود.تغیرات درسیمای فزیکی منطقه قابل توجه بوده وانتظار می روند که همه ای این تغیرات ازطرف مردم محلی مورد قبول نبوده ومورد پسند وتا^ءید آنهاواقع نشد دراین مرحله مشارکت منطقه ای وملی دربرنامه ریزی وتاءمین تسهیلات تقریباّ ضروری بوده وبازهم ممکن است کاملاّ بااولویت های محلی هماهنگ نباشد تعدادبازدیدکنندگان درزمان اوج(پیک)مساوی یابش ازجمعیت محلی ساکن خواهد بوددرزمان که این مرحله بروزمی کند نیروی کار وردی ازبرون منطقه مورد استفاده قرارمی گرندوسایرتسهیلات مکمل برای صنعت گردشگری ،وصنعت عرضه خدمات خودرا بهبود می بخشد.( همان مبع، ص 38).

مرحله تثبیت

به نظرداغستانی (1392)همزمان باآغازمرحله تثبیت نرخ افزایش تعداد بازدیدکنندگان کاهش می یابد ،اگرچه تعداد کل همچنان درحال افزایش است ،تعدادبازدید کنندگان ازتعدادساکنین محلی تجاوز می کند بخش عمده ازاقتصادازمنطقه به گردشگری وابسته خواهد بود.بازاریابی وتبلیغات گسترش یافته وتلاش می شودکه فصل گردشگری وزمان عرضه محصولات درمنطقه افزایش یابد امتیازها وزنجیره های عمده ای درصتعت گردشگری ارءخواهد شد اماارزش افزوده،کمی ایجادمی شود تعاد زیادبازدیدکنندگان وتسهیلات که برای آنها فراهم شودممکن است به بروز نارضایتی دربین ساکنین محلی ایجاد شود . بخصوص کسانکه به هیچ نوع درصنعت گردشگری مشارکت ندارد ودرنتجه بابرخی محرومیت ها درفعالیت شان مواجه هستند.

مرحله رکود

همان طورکه  منطقه وارد مرحله رکودمی شود ،به تعاد اوج بازدید کنندگان دست یافته است.سطح ظزفیت برای بسیار ازمتغیرها حاصل شده ویاازآن تجاوزنموده است ،همراه بامسائل محیطی ،اجتماعی واقتصادی .منطقه ازسیمای نهادینه شده ای برخوردارشده اما شهرت آن ،زمان زیاد طول نخواهد کشید.ظرفیت تخت ها بصورت مازاد بوده وبرای حفظ بازدیدکننده گان تلاش زیادلازم است .جاذبه های طبعی واصیل فرهنگی احتمال باتسهیلات مصنوعی واریداتی جای گزین خواهد شد سیمای منطقه ازمحیط جغرافیای آن فاصله می گرند توسعه جدید درحاشیه منطقه اصلی گردشگری صورت گرفته مالکیت دارائی ها مرتباِّ تغیر می کند انتظار می رود که دراین مرحله نوع  گردشگران نیزبه گردشگران انبوه وسازماندهی تغیریابد. درمرحه رکود منطقه قادر به رقابت باجاذبه های جدید نخواهد بود  وبنابراین بابازار روبه تنزل ،هم به جهت فضای وهم تعداد گردشگران مواجه خواهد شد زمان زیادنخواهد کشید تاازگردشگران برای بازدید درخواست شودزیرا اگر مخاطبین بشتر دردسترس باشد تعداد بازدید کنندگان درآخر هفته ویا تعطیلات افزایش می یابد .منطقه ازفعالیت های گردشگران دور می باشد .تغیر وتحول مالکیت ها زیاد شده وتسهیلات گردشگری اغلب به ساختمانها ی کاربری وغیر گردشگری تبدیل خواهد شد .همچنان جذابیت خودرابرای گردشگران ازدست می دهند تسهیلات گردشگری بشترحزف می شود وامکان ادامه فعالیت وسایر تسهیلات نیز مورد تردید قرارمی گرند درآنجای که بارکودبازنیروی کارمردم محلی قادربه خرید تسهیلات گردشگری باقمت پائین خواهد مشارکت محلی درگردشگری دراین مرحله افزایش می یابد تغیروتبدیل بسیارازتسهیلات به فعالیت مرتبط متحمل خواهد بودوازآنجایکه جاذبه ها ی یک منطقه برای ساکنین محلی بخصوص برای سال مندان نیز دارای جذابیت می باشد .ممکن است هتل ها به آپارتمان های بامالکیت مشترک استراحت گاهی خانه های بازنشستگان ویاآپارتمان های معمولی تغیر یابد .درنیها یت ممکن است یک مقصد منطقه کثیف ونامناسب گردشگری تبدل شودویا کاملاعمل کردگردشگری خودرا ازدست دهند .ازسوی دیگر ممکن است بازسازی وتجدید حیات اتفاق بی افتد ،هرچند که تقریبآاین مرحله هرگیز بدون تغیرات درجاذبه های که اساس گردشگری منطقه هستند به دست نمی آید .بازسازی وتجدیدحیات مقاصدگردشگری به اتخاذ استراتژی اقتصادی صورت می گرند.(داغستانی ،1390).

فصل دوم

انواع جاذبه های گردشگری

به طورکلی جاذبه های گردشگری رامتوان به دوگروه اصلی یکی جاذبه های طبعی وخدادادی ودیگر جاذبه دست سازبشری تقسیم بندی نموده .جاذبه های طبعی شامل مواردازقبل چشم اندازها ،آب وهوا فضای سبز ،جنگلات وحیات وحش می گردد،درعوض جاذبه های دست سازبشریامحصول تاریخ یافرهنگ بشری هستند وجاذبه های مصنوعی ازقبیل پارک های موضوعی ،باغ وحش ها ومجموعه های تفریحی می باشد. دراین قسمت متوان ازعجایب هتگانه جهان نام برد که عبارت ازمقره هالیکارنوس،یاماسولوس،اهرام ثلاثه مصر ،باغ های معلق بابل ،مجسمه زئوس،معبدآرتمس، چراغ دریای اسکندر یه ومجسمه رودس.این ها رامتوان ازجمله جاذبه های گردشگری دست ساز دوران کهن دانست.برخی ازجلوه های طبیعت همچون چشم سارها،غارهاوکوهستانها نیز به واسطه پیوند میان آنها ووقایع تاریخی ،فرهنگی مذهبی ونظامی به عنوان جاذبه های گردشگری شناخته می شود(رنجبریان وزاهدی، 1392).

طبقه بندی جاذبه ازنظربعضی ازدانشمندان

طبقه بندی ازنظرانسکیپ

انسکیپ (1991)جاذیه هارادرسه گروه اصلی تقسیم بندی کرده است

الف) جاذبه های طبیعی

1-آبد وهوا

آب وهوای گرم آفتابی وخشک برای گردشگران مناطق سردسیرنوع جاذبه هامحسوب می شود،بویژه موقعی که این نوع ازآب وهواباسایرجاذبه ها،مثل ساحل ،نواحی مرجانی نواحی کوهستانی که فرصت هایی رابرای تفریح فراهم می آورند ،همراه باشد،آب وهوای سردنیزبرای بعضی ازفعالیت های گردشگری نظیراسکی وسورتمه سواری یک الزام اساسی می باشد .اساسآدمای تقریبی بین 20-25درجه سانتی گرادبهترین شرایط دمای برای گردشگران است که به ان اقلیم آسایش گفته می شود .

2- چشم اندازهای زیبای

چشم اندازهای زیبای طبیعی یک منطقه متواندیک عوامل ترغیب کننده برای بازدید کننده گان  ازان مکان باشدازمزارع سرسبزچای شالیزارهامی توان به عنوان نمونه ازاین چشم اندازهای زیبایادکرد.گردشگرهامی توان بارانندگی ،پییاده روی وچادرزدن ازمشهاده این نوع چشم اندازهاوحیات وحش آن لزت ببرند.

3-سواحل ونواحی دریا

سواحل ونواحی دریامی تواندفرصت های رابرای تفریحات نظیر آب تنی ،شنا،قایق رانی ،موج سواری،غواصی وماهی گری وسایر تفریحات آبی فراهم آوردند.

4-پوشش گیاهی وحیات وحش

پوشش گیاهی وحیات وحش یکی ازعوامل جذب گردشگران به حساب می آیند.این موضوع رامتوان بشتر درافریقا وآسیای جنوبی مشاهده کرد.باغ وحش هاوآکواریوم ها،باغ های گیاه شناسی درمناطق مثل سان دیاگو،کالیفرنیا،سیریلان کاه،لندن ودیگرنقاط دنیا وجود دارند،بازدیدکننده گان فروان راباخود جلب می کند.

5-ویژگی های خاص زیست محیطی

ویژگی های خاص زیست محیطی شامل کوه های بلند،اشکال غیرمعمول زمین ،غارها،کوه های آتش فشان چشمه ای آبی گرم ،جاذبه های بسیار مهیمی برای اکثرگردشگران محسوب می شود .

6-پارکها ونواحی حفاظت شده

نواحی طبیعی مهیم مانند پارکهاملی یامحلی ،مناطق حفاظت شده ومراکز حیات وحش ازجمله جاذبه های طبیعی به شمارمی آید که باید موردبرسی وتوجه قرارگرند.

7-گردشگری سلامتی

گردشگری سلامتی قرابت زیاد بامحیط طبیعی دارند .دراین نوع ،افراد چشمه های آبی معدنی واب گرم می روند ویابرای تناسب اندام وکاهش وزن ترک اعتیاد والکول به چنین محل ها مسافرت می کنند.

ب)جاذبه های فرهنگی

1-سایت های باستانی ،تاریخی وفرهنگی

مکانهای فرهنگی ،تاریخی ،باستانی شامل آثارملی وفرهنگی ابینه تاریخی ،مناطق شهرهاوساختمانهای مذهبی ازجمله مکانهای هستندکه موجب جذب گردشگراهامی شود.

 2-الگوهای متمایزفرهنگی

شیوه های زندگی مردم بومی که باگردشگران متفاوت است برای بسیاری ازانها جالب به نظر می رسند.این الگوهای فرهنگی شامل آداب ورسوم ،لباس،تشریفات ،سبک های زندگی واعتقادات واعمال مذهبی می شود.

3-هنرهاوصنایع دستی

هنرها ازقبل رقص،موسیقی،تئاتر،نقاشی ومجسمه سازی ازجمله جاذبه هایی است که متوان جذابیت زیادرابرای گردشگران ایجادنماید صنایع دستی یک ناحیه نیزمتواند یک جاذبه جالب برای گردشگران محسوب شودوازطرف دیگربعنوان یک منبع درآمدبرای هنرمندان محلی بحساب می آید.

4-فعالیت های اقتصادی جالب

یک نوع جالب ازجاذبه های فرهنگی مشاهده ،توصیف وآگاهی اوقات نمایش فعالیت های جالب اقتصادی می باشدمانند کاشت چای ،شخم زدن کشتزارها،روندرشدونمو گیادهان ،استفاده فیل هادرجنگل های گرم سیر ،ماهی گیری سنتی وتکنیک های کشاورزی وعملیات جدیدکاشت گیاهان .

5-نواحی شهرهای جالب

نواحی شهرها باسبک های متنوع معماری،ساختمانها وبخش های تاریخی ،مراکز شهری ،فروشگاها ،رستورانتها ،پارکها موجب جذب اتعدادزیادازگردشگران  می شودربرخی ازشهرها سالن های بزرگ بازی کنسرت ورقص جاذبه هایه اصلی آنها به شمار می رود.

6-موزه هاوسایر تسهیلات فرهنگی

موزه هابسته به ویژگی های فرهنگی وطبیعی یک ناحیه  دارای انواع متفاوتی می باشند :باستان شناسی ،تاریخی ،معماری ،مردم شناسی ،تاریخ طبیعی ،هنرهاوصنایع دستی وعلوم ،فن آوری وصنعت .این موزها جاذبه های مهمی برای گردشگران به ویژه گردشگران بین المللی محسوب می شود .سایر تسهیلات فرهنگی نیز شامل مراکزفرهنگی ،گالریهای مهیم هنری وفروشگاهای عتیقه فروشی میشود.

7-جشنواره های فرهنگی

انواع گوناگون ازجشن های فرهنگی که مربوط به سنت های محلی وفرهنگی هستند جاذبه ای مهیم برای گردشگران می باشد ازمشهورترین نوع آنها متوان به جشن های مذهبی ،جشن های

مویسقی ،جشنهای هفتگی وجشن های هنری سالیانه ایشاره نموده

8- مهمان نوازی ساکنین محلی

 دوستی ومهمانوازی ساکنان محلی برای بسیار ازگردشگران به عنوان یک جاذبه اصلی مطرح می باشد .

ج) جاذبه های ویژه

1-پارکهای موضوعی ،پارکهای سرگرمی وسیرک ها

پارکهای موضوعی ،پارکهای هستند که به موضوع خاص گرایش دارند ،مانند پارکهای تاریخی ،پارکهای مجراجوی وپارکهای که درمکانهای جغرافیای خاص طراحی شده اند .پارکهای سرگرم کننده نیز سرگرمی های  نظیربازارهای مکاره ،کارناوالها وسیرکهای قرون وسطی را ارائه دهند.

2-خرید

فرش گاه های معروف بسیار ازگردشگران رابه خودجذب می نماند .مغازه های لباس فروشی ،طلافروشی ،سوغات ،هنرها وصنایع دستی وفروش گاه های معرف ازعوارض گمرکی باعرضه مشروبات ،توتون ،جواهرات ،عطر واقلام الکترونکی ازاین جمله به شمارمی روند

3-اجلاسیه ها ،نشست هاوکنگره ها

نشست ها واجلاسیه های داخلی وبین المللی امروزدراکثر کشورها موجب جذب گردشگران ،اقامت شبانه آنان ،بازدید ازمناطق دیگر وحتی خربد ازمحل می شوند .

4-رویدادهای ویژه

مانند مسابقات ورزشی ونمایش گاه ها متوانند در دوره های زمانی کوتاه جاذبه های اصلی برای گردشگران محسوب شوند

5-سرگرمی ها

سرگرمی های طیف وسطی رادربرمی گر ند .کلوپ های شبانه ،سالن های رقص وبرخی رستورانت های خاص درمناطق گردشگری به ارء خدمات وتسهیلات سرگرم کننده ای می پردازند که درنوع خود جالب هستند وگاه دراین مکان ها به اجرای هنرهای سنتی ومعاصر پرداخته می شود .دربعضی ازمناطق بشتر رقص محلی ارئه می گردد درحال که درمناطق دیگر موسقی ورقص امروزی بین المللی ارئه می شود درمورداین موضوع برنامه ریزان باید باتوجه به وضعیت منطقه تحت توسعه تسمیم گیری نمایند.

6-تفریح وورزش

اغلب تسهیلات تفریحی ابتدابرای استفاده مردم محلی تدارک دیده شده اند ،امامی توان ازآنها به عنوان جاذبه های گردشگری اولیه یاثانویه برای گردشگران نیزاستفاده کرده .زمین های گلف ،تنس،چوگان ،مسابقات اسب سواری ،انواع استادیوم های ورزشی برای بازی های همچون فوتبال ،بیسبال ،بسکتبال ،گاوبازی ،ازجمله این موارد به حساب می آید.(داغستانی، 1392).

جاذبه طبیعی

درمورد جاذبه های طبیعی اغلب مسئله کیفیت جاذبه ها است که توجه گردشگران رابه سوی خود جلب میکند .این جاذبه ها متوان ازجنبه های جلب کننده ،درمقیاس ملی ویابین المللی برخوردار باشد .به عنوان مثال دره رودخانه کلرادو(گراندکانیون)درآمریکا ،سلسله جبال هیمالیا درنپال قله کلیما نجار وآبشار نیاگاراجاذبه های طبیعی بابردتقاضا بین المللی هستند .ازمیان جاذبه های طبیعی ،جاذبه های که وجود آنها به اتکای منابع آبی است اعم ازسواحل دریاها واوقیانس ها ،رودخانه ها وچشمه سارها مورد توجه فروان گردشگران ازسرارسر جهان خاصه گردشگران غربی بوده چشم اندازهای حومه ای شهری نیز مورد استقبال روزافزون گردشگران است .اماباید گفت که این تلقی که جاذبه ها طبیعی تنها برپایه چشم اندازمحیطی شکل می گیرند نادرست است ،زیرا خودشرایط آب وهوا ئی،تابش آفتاب وحیات وحش هم ازجمله اقسام مهیم جاذبه به شمار می رود.به عنوان مثال گردشگران اروپای که ایام آفتابی کمی رادرسرزمین خوددارند به بازدید واقامت درمحیط های که ازاین جاذبه ها برخووردارند نظیر مناطق جنوبی دریای مدیترانه ،مغریب ،تونس والجزایر بسیارعلاقه مند اند مهمترین ویژگی جاذبه های طبیعی آن است که ازنظر عرضه دچارمحدودیت هستند ودریک دوره ءمعین زمان ظرفیت بهره برداری معین ومحدود دارند ازاین رواگرخواستاراافزایش وامکانات عرضه چونین جاذبه هایی باشیم باید ازاختصاص زمین به کاربری های دیگری بکاهیم ودرواقع دچارهزینه فرصتی ازدست دادن امکانات دیگر هستیم .به عنوان مثال اگر بخواهیم بااحداث جنگل های مصنوعی برظرفیت بهره برداری یک محیط جنگلی بیاافزایم احتمالاباید بخشی  از اراضی زراعتی مجاوراین محیط راازمدار تولد  محصولات کشاورزی خاریج کنم وهزینه فرصت ماه دراین صورت ارزش محصولات ازدست رفته درطول زمان خواهد بود. شرایط عمومی درصنعت گردشگری چنان است که احداث جاذبه های طبیعی تفریحی دراغلب نقاط جهان ازنظر مالی بندرت توجیه پذیری می نمایند واین پروژه قادربه پوشش هزینه های سرمایه گزاری وجاری خودنمی باشد .این مسئله دلایل بسیار دارندیکی از این دلایل به محدودیت زمان بهره برداری ازچنیین جاذبه های مربوط است .به عنوان مثال استفاده مردم ازجاذبه های گردشگری طبیعی اغلب به تعطیلات آخر هفته دربرخی فصول ،یاتعطیلات تابستانی محدود می گردد. به این ترتیب ویژگی فصلی بودن برکسب درآمد بشدت تآثیر مگزارد ،درحالکه امکانات وهزینه های مربوط به نگهداری جاذبه ها باید درتمام طول سال جریان داشته باشدازطرف دیگر مسئله حقوقی مربوط به چگونگی بهره برداری اقتصادی ازیک جاذبه طبیعی موضوع بسیار حساس بوده وگاه درقالیب مسائل سیاسی جوامع محلی قرارمی گیرند .زیرا اگردولت بخواهد ایجازه بهره برداری خصوصی ازچنین جاذبه ها ئی  به بنگاه صنعت گردشگری بسپارد ،بی گمان به اعتراض مردم محلی مواجه می شود زیرا ایشان به درستی جاذبه های مذکورهدیه مهبت الهی می داند که به کل مردم جامعه تعلق دارند وواگزاری آن به بخش خصوصی برای کسب درآمد رانادرست می پندارد اماازسوی دیگرحفظ ونگهداری وتوسعه وبهبودفضای چنین جاذبه ها بهر حال هزینه بر است دولت به د نبال تآمین منبعی برای سازمان دهی ،بهسازی وتوسعه این گردشگاه ها طبیعی است .این موضوع است  که دولت را ناگزیر به واگزاری بخش های یاتمام یک محدوده طبیعی به بناگاه های خصوصی می نامند .این موضوع درچهار چوب تحلیل های اقتصادی به عنوان شکست بازار طلقی می شود موارد شکست بازار ازجمله موارد هستند که دخالت دولت درآنها ضرورت می یابد واقتصاد های مبتنی بربازار نیز دراین مورد حضورودخالت دولت رامیپذیرنددراین قسم ازمسائل دولت به عنوان متولی امور جامعه ،محیط زیست طبیعی رابه عنوان کالای کمیاب مورد توجه قرار داداست نسبت به تآمین برخی امکانات دراین محیط (نظیراحداث مسیر دسترسی )احداث امکانات ودسرسی های بهداشتی ،تدارک سیستم دفع ذباله وروشنائی میسراقدام منماید باایجاد این زیر ساخت ها مسئله عدم سوددهی پروژه های سرمایه گزاری بخش خصوصی دراین جاذبه ها تاحدودی مرتفع می شود ،زیرا دولت برای زمینه سازی بهره مندی مردم ازاین کالای کمیاب باایجاد زیر ساخت ها ی ذکر شده درعمل هزینه های سرمایه گزاری بناگاه هاراکاهش داده وامر فعالیت درصنعت گردشگری جاذبه های طبیعی راسود آورتروجذاب تر می نماید. بهره برداری گردشگران ازمحیط های طبیعی بدون انجام سرمایه گزاری های مادی ،بکار گماری نیروی انسانی ومدریت صحیح به نهوی مطلوب امکان پذیرنیست ،تفاوت نمی کندکه این جاذبه ها ،جنگل ،رودخانه خروشان ویک پست اسکی باشد .درهریک ازاین موارد وظیفه دستگاه بهره برداری اقتضامی کند .که استفاده بی رویه ازمحیط طبیعی ممانعت بعمل آورده .یکی ازروش های به نسبت ساده برای کنترل میزان استفاده ازمحیط طبیعی آن است که میزان امکانات اقامتی دردسترس درکنارجاذبه ها راتحت کنترل داشته وبه طریق قانونی محدودنمایم .به این ترتیب تراکم گردشگران که متوان درکنارجاذبه یادرداخل آن (مثلآیک جنگل طبیعی )اقامت گزینندومحدودشده خوانخواه ظرفیت بهره بردای مدریت می گردد درواقع بامحاسبه وکنترل فضای سرانه ای که ازمحیط دراختیار هرگردشگر متوان قرارگیرد ظرفیت وکیفیت بالاویک گردشگاه ساحلی ازآن قیمت رامتوان بامتغیر سرانه فضای که به هرگردشگر می رسد تعریف نموده .برای یک گردشگاه  عالی این فضاممکن است بیست مترمربع باشد ،حالاآن که یک گردشگاه آرزان قیمت که به مسئله بهره برداری بیش ازحدظرفیت توجهی نشان نمی دهند تنها حدود 10مترمربع فضابرای هریک گردشگر درنظرمی گرند دربرخی ازموارد،مدریت گردشگاه ها بازیرکی به عمد میسرهای دسترسی آسان به محیط طبیعی رافراهم نمی کند ،این سختی میسردسترسی به محدود شدن تقاضابرای استفاده ازجاذبه های طبیعی مورد نظرمنجرمی شود وآنگاه خطربهره برداری بیرویه ازاین محیط طبیعی برطرف می شود .مطبق مسئله نیز دراوجود روابطه معکوس وطبیعی میان سهولت دسترسی به یک گردشگاه طبیعی وحجم   بازدید کننده گان نهفته اند .مدیران گردشگاه های طبیعی برای محدودساختن حجم بازدیدکننده گان وتردودخودروها درمحیط وکاهش آثارزیانباراین تردداقدام به تئآسیس پارک سوارهایی درجنب جاذبه های طبیعی کرده اند . .دراین مواردظرفیت پارک سواردرواقع همان ظرفیت بهره برداری دریک مقطع زمانی معین است ایجادجاذبه های مصنوعی درحواشی یک جاذبه طبیعی نظیرمراکزخرید ،رستورانت ،شهربازی ونظایر آن به تقسیم جمعیت میان جاذبه ها وتوقف بازدیدکننده گان درجاذبه های فرعی ودرنتیجه محدودشدن زمان حضورآنها درجاذبه های طبیعی اصلی می انجامد.نتجیه آسیب رسانی کمتربه جاذیه های اصلی است.تقاضابرای گردشگری طبیعی دراصل بشترازمحیط های شهری نشئات می گرد حال هرچی گردشگاه طبیعی به شهرهای بزرگ نزدیک ترباشد محیط طبیعی آن فشاروتراکم بشتررامتحمل خواهد شد وهرچه گردشگاه دورترباشد امکان حفاظت بشترآن ووقوع خسارت کمتربواسطه حجم کمتربازیدکننده گان افزایش می یابد .بنابراین درجوارجاذبه های طبیعی نزدیک به شهر های بزرگ بایدامکانات وجاذبه ها فرعی بسیاربشترتدارک دیدتا^ءثرات مخرب برجاذبه های طبیعی اصلی محدودشود.این جاذبه ها که بسته به شرایط کشوروآب هوای آن متفاوت ازهمدگرمی توان باشد معمولاشامل مواردازقبیل شهربازی ها ،مراکزورزیشی وکلوپ های سلامتی وپارکهای طبیعی موضوعی می باشد.رنجبریان وزاهدی 1391

گردشگری در طبیعت (طبیعت گردی):

یکی از دیگر الگوهای فضای گردشگری شکل گرف[1]ته در عصر پسا مدرن گردشگری درطبیعت است؛ این نوع الگوی گردشگری در برگیرنده روی کرد گردشگران به محیط طبیعی می باشد که گردشگران با انگیزها ی متفاوت مانند محیط طبیعی ساحل، جنگل، کویر، غار، صید ، شکار وغیره عوامل انگیزه سفر را به این نوع گردشگران ایجاد می نماید که طبیعت گردی¹  به اشکال متفاوت تقسیم گردیده است. مثل گردشگری زیست محیطی، گردشگری ورزشی، گردشگری صید وشکار وگردشگری جمع آوری نباتات تقسیم گردیده است.

تفاوت گردشگری طبیعت گردی وزیست محیطی

به نظری سقای(1390)بسیاری از افراد طبیعت گردی وگردشگری زیست محیطی  را مشابه دانسته اما بسیاری از محققین تفاوت قایل شده مانند مواردی ذیل:

1-  گردشگری درطبیعت شکل کلی تر نسبت گردشگری زیست محیطی است؛ گردشگری زیست محیطی جز ای از گردشگری طبیعت گردی است که در حال گسترش بخش از بازار جهانی طبیعت گردی می باشد. طبق آمار انجمن گردشگری زیست محیطی در سال 1999م طبیعت گردی 20 فیصد و گردشگری زیست محیطی 7 فی صد بازار جهانی گردشگری را در اختیار داشتند.

2-  تفاوت این دو نوع گرشگری در انگیزه سفر نیز وجود دارد؛ گردشگران در طبیعت توجه ندارد محیط حفظ شوند یا نه شوند. ولی گردشگران زیست محیطی خود را درقبال حفاظت از محیط مسئول می داند.

3-  ویژه گی های گردشگری زیست محیطی شامل سفر به یک منطقه طبیعی، حامی حفاظت از تنوع زیستی باشد، برای جوامع میزه بان محلی سودمند باشد وبه درک و فهم عمیق از محیط زیست رهنمون باشد.

محیط و جاذبه های تاریخی وطبیعی

محیط پایه واساس برای شکل گیری جاذبه های تاریخی وطبیعی می باشد. که محیط می تواند باعث به وجود آوری جاذبه ها شوند که این محیط ها می تواند محیط طبیعی وانسانی باشد که طرح ها و برنامه که برای رشد گردشگری و محیط در نظر گرفته شود طوری باشد که به محیط طبیعی  و انسانی آسیب نرساند. منابع تاریخی وطبیعی گردشگری عبارت از منابع طبیعی شامل آب وهوای مناسب برای رشد انواع گردشگری، توپوگرافی، چشم انداز ها، کوه ها تپه ها وغیره. منابع تاریخی شامل جاذبه های انسان ساخت و مصنوعی مثل آبدات تاریخی، مجسمه ها قله ها وغیره.

دارایی های طبیعی

منظور توان های محیط طبیعی داده واطلاعات طبیعی است برای بهره وری اقتصادی انسان از محیط موثر اند که گردشگران از این داده ها خرید وفروش می نمایند، که دارایی های طبیعی وابسته به محیط های طبیعی باشد که چند عنصر محیط طبیعی بر گردشگری اهمیت دارد:

1-  ساختار های زمین شناختی: ساختارهای طبیعی وظاه ری پوسته زمین که به اساس مواد های داخلی زمین و فرسایش به وجود می آید که باعث چشم انداز وزیبای طبیعی پوسته زمین می شود. که می تواند اشکال منظم وغیر منظم، شکاف های طبیعی برامده گی ها و فرورفتگی ها می تواند گردشگران را به خود جذب نم:اید.

2-  هیدرولوژی: منظور آب های برآمده در سطح زمین می باشد که برای گردشگری یک جاذبه شمرده ا ند مانند؛ دریاها، جهل ها، رود خانه، و تالاب ها وغیره توانسته است که بسیاری از فعالیت های توریستی شکل دهد مانند، ماهی گیری، ورزشهای آبی، وسایر سرگرمی ها را به وجود آورده اند.

3-  پوشش گیاهی وحیات جانوری:  گیاهان و جانوران توانسته است که توریستان زیادی را به ساحات حفاظت شده بکشاند که بیشتر مربوط گردشگران زیست محیطی را شامل شده، و یکی از درآمد زا ترین سفر های گردشگری است.

4-  اقلیم: یکی از تاثیر گذار ترین عامل جهت شکل گیری سفر های فصلی می  شود. که آب وهوای مطلوب بیشتر در توانایی های تورستی نقش دارد(سقای، 1390).

مدیرت منابع طبیعی برای گردشگری

طبیعت گردی نوعی از گردشگری مبتنی بر طبیعت میباشد. مفوم طبیعت گردی در سال1987 و در نیتیجه تلاش های سالبوس لاسکوراین محقق مکزیکی تکوین یافته است که طبیعت گردی را چنین تعریف نموده اند: گردشگری که مبتنی است بر سفر ومناطق طبیعی گیاهان، حیوانات وحشی وهم چنان دیدار نمودن از هر گونه نماد فرهنگی (چه مربوط به گذشته وچه مربوط به حال) میشود.(میسون، 1390، ص 192).

محیط طبیعی و گردشگری به شکل جداناشدنی با یکدیگر در ارتباط هستند در آخر ده قرن بیستم به شکل فزایند ای محیط زیست را به عنوان منعی کلیدی برای گردشگری نگرستند. از جمله مهمترین کارهای برنامه ریزان و مدیران برنامه ریزی در قرن بیست ویکم است. البته مدیریت محیط زیست فقط حفظ وضعیت موجود و یا جلوگیری از زوال آن نیست، بسیاری از مصرف کننده گان به منظور بهبود تجربه های گردشگری خود متقاضی محیط زیستی با کیفیت بهتر می باشد. امروزه بهبود رابطه میان گردشگری و محیط زیست به منظور کمک کردن و به دنبال آن مهیا کیفیت بالای گردشگری امری حیاتی است. رابطه میان محیط زیست و گردشگری وجود دارد که؛ نگرش کلی تر وهمه جانبه نگر داشتند و محیط زیست امری حیاتی است لازم است به عنوان شبکه ای پیچیده و متشکل از ارتباطات درونی دیده شود که می تواند آنرا در قالب اکو توریسم بهتر بیان نمود نیاز است به نظارت برنامه ریزی کاربری زمین وکنترل ساخت وساز ها برای اجتناب و کاهش بعضی اثرات منفی زیست محیطی احساس می شود. که بعضی از اثرات زیست محیطی جدی نیست و نسبتا به سادگی می توان آنرا باسازی کرد. و اعتقاد زیادی براین است که گردشگری موجب آسیب رساندن به محیط زیست می شوند وحل مشکل باسازی آن هزینه بر است باید اشاره نمود که شرکت و نماد ها باید در عرصه گردشگری احساس مسئولیت نسبت به محیط نماید. در ترویج رویه های خوب ومناسب باید در نزد توسعه دهندگان و برنامه ریزان همت گماشت(میسون،1390).

به نظر میسون( 1390)مفهوم طبیعت گردی در دهه آخر قرن بیستم به صورت که در ذیل بیان می شود به (ترتیب زمانی نشان داده می شود) تغییر یافت:

·    نوعی از گردشگری که در ابتدا بر ساس تاریخ طبیعی یک منطقه از جمله فرهنگ های بومی ایجاد شد. طبیعت گردان از مناطق توسعه یافته به قصد لذت بردن مشارکت و حساسیت داشتن نسبت به حفظ محیط زیست دیدار می کردند.

·    طبیعت گردی سفربه مناطق طبیعی نسبتا آر ام به منظور مطالعه، لذت و یا کمک داوطلبانه می شود.این گونه سفر در رابطه به گیاهان ، جانوران، زمین شناسی و اکوسیستم یک منطقه ومردم که درنزیکی زندگی میکند نیاز هیا آنها فرهنگ های آنها و رابطه آنها با زمین می باشد.

·    طبیعت گردی نوعی گردشگری طبیعی با اثرات کم می باشد که با نگهداری در گونه وزیست گاها چه به طور مستقیم از طریق کمک در محافظت از آنها و یا به شکل غیر مستقیم با تدارک درآمد به مردم محل کمک می کند.

·    طبیعت گردی شکل پایدار از گردشگری مبتنی بر منابع طبیعی است که پیش هر چیز بر کسب تجربه وآموختن درباره طیعت متمرکز می شود وبه گونه ای مسئولانه اداره می شود تا اثرات کمی بر محیط زیست بر جای گذاشته واستفاده مخرب از آن نداشته باشد وخودبامحیط محلی سازگار نمایند. طبیعت گردی به طور معمول در مناطق طبیعی دیده می شود وباید درمحافظت از محیط زیست ونگهداری از چنین مناطق کمک نمایند.

میسون(1390) در خصوص از جنبه های از سفربه مزایا والزامات به شرح زیر اعلام نموده اند:

·        طبیعت گردی درک اثرات گردشگری را تشویق میکند

·        طبیعت گردی توضیع عادلانه منافع وهزینه هارا تضمین مینمایند

·        طبیعت گردی چه به طورمستقم وچه به طور غیرمستقم موجب شغل برای افراد محلی میشود

·   طبیعت گردی موجب حرکت آمدن صنایع دستی سود مندی محلی مانند هتلها ورستورانت ها، صنایع دستی وسیستم های حمل ونقل می شود

·        طبیعت گردی درآمد ارزی ایجاد می کند وموجب تزریق سرمایه به اقتصادی محلی می شود

·        طبیعت گردی اقتصاد محلی را به بخصوص در مناطق روستای تنوع می بخشد.

·        طبیعت گردی برای تصمیم گیری از تمام اقشار جامعه نظر خواهی میکند.

·   طبیعت  گردی از روش منطقه بندی برنامه ریزی استفاده میکند که رعایت ظرفیت هیا تحمل وتوسعه اشکال مناسب گردشگری راتضمین مینمایند

·        طبیعت گردی باعث بهبود وضعیت زیر ساختها از جمله حمل ونقل میشود.

·   طبیعت گردی تسهیلات تفریحی ایجاد مینمایند که مورد استفاده مردم محلی ودیدار کنند گان بومی وبین المللی نیز قرار گیرد.

·        طبیعت گردی باایجاد درآمد وحفظ مکانهای باستانی، بنا ونواحی تاریخی کمک میکند.

·   طبیعت گردی اثرات گردشگری را بازبینی ومدیریت مینمایند وروش های قابل اعتماد ممیزی زیست محیطی مقابل بااثرات منفی راتوسعه میدهد.

جاذبه های مصنوعی

به نظر رنجبریان وزاهدی(1391)  بسیاری ازجاذبه ی مصنوعی رادرواقع باید محصول تاریخ وفرهنگ ملت ها دانست .طیف گستردای موزه ها وگالری های هنری درشهرهای بزرگ جهان وجوددارندکه گاه ازنظر موضوعی خاص تشکل شده اند .به این مجموعه باید ساختمانهای تاریخی ،مساجد،کلیساها،معابر،قلعه ها،قصرها،خانه های قدیمی وشهرهای محصورافزود.حتی محوطه های صنعتی قدیمی نیزگاه درشمارمحیط های مورید توجه گردشگران ودرفهرست جاذبه های مصنوعی قرارمیگرند. ازآنجای که خرید کردن ازفعالبت های موردعلاقه گردشکران است ،مراکزخریدنزدیک هتل ها ومراکزگزران واقات فاراغت راهم میتوان ازجمله جاذبه هادانست .بخصوص اگراین مراکز حالت تخصصی داشته باشند .مثل بازارفروش ،بازارمسگرها ویابازار گل جذابیت های خاص دارند .چنین بازارهائی گاه امکان اقتصادی برای نوسازی بافت های قدیم شهرها رافراهم می آورند ،استقراراین بازارها ی خاص مثلاصنایع دستی درمحله های دارای بافت قدیمی شهرهای همچون اصفهان ویزد باتوجه به تمایل گردشگران داخلی وخاریجی ابزاربرای باززنده سا زی این محیط ها دراختیار مقامات شهری قرارمی دهند. علاوه برجاذبه های ذکرشده که اغلب برمحورسابقه تاریخی خودشناخته می شود،جاذبه های مصنوعی دیگرنیزکه ممکن است کارکردهای همچون گزران اوقات فراغت وتفریح داشته باشند  وجوددارند این جاذبه ها بارویکردتوجه به خواسته های مشتری طراحی شده وگاه ظرفیت پذیرش هزاران گردشگررادرروزدارند.پارک های تفریحی ،پارکهای موضوعی 

(نظریه باغ گلها وباغ پریندگان دراصفهان ).ورزشگاه هاوسالن های نمایشی ازآن جمله اند .پارکهای موضوعی گاه نقش آموزشی نیز برعهده دارند .برای مثال پارک آموزشی ترافیک وباغ گلها درکرانه زاینده رود دراصفهان هم ازجذابیت های طبیعی برخوردارند وهم نکات آموزشی دراختیار بازدیدکنندگان قرارمی دهند   نمونه بسیارجلب توجه ازپارک های موضوعی که بامحوری تاریخ شکل گرفته است رامی توانید درایالات متحیده یافت .پارک موضوعی کلونیال ویلیام مزبورگ      درایالات ویرجینا یک موزه زدنده است بدین ترتیب که یک شهرقدیمی رادرداخل یک شهرجدید ایجادکرداند .این مجموعه جریان تاریخ رادردوران استعماری امریکابااستفاده ازفناوری همان دوران وایفای نقش باسازی می کند نمونه دید. امروزبازدیدکنندگان ازجاذبه های مصنوعی وبطورمشخص جاذبه های تاریخی به کمک فناوری های موجودامکان بهره مندی ازبرنامه های معروف به نوروصدارادارند .دراین برنامه هاکه بطورمعمول درساعات آغازین شب درجاذبه ای مذکوربرگزارمی شودموقعیت یاجاذبه های خاصی بانورپردازی مناسب مشخص می شود وسپس گوینده که ممکن است اززبان فردی مرتبط جاذبه به جاذبه مربوطه باشد به بیان نکاتی که موردتوجه وعلاقه بازدیدکنندگان است می پردازد .انتخاب نورپردازی ،موسیقی مناسیب وتوالی مناسب جاذبه ها درتوفیق این برنامه نقش بسیاردارد. مسیرطراحی جاذبه های مصنوعی نووبهره مندی ازفناوری های روز برای جذب گردشگران ؛بازار جاذبه های سنتی ای که متحول نشده وشی محور هستند روبه کسادی می برد ودرواقع این جاذبه ها اگرازجنبه های ملی برخوردارنباشدموردکم توجهی گردشگران قرارگرفته  ورونق بازدیدخودراازدست می دهند .موزه هاباغ ها، وساختمانهای تاریخی نیزبرای درامان ماندن ازرکوردبازدیدکنندگان ناگزیرازمتحول ساختن نحوه ارئه جاذبه های خودهستند وازاسباب های نزیربرگزاری نمایش گاه ها ویاوقایع خاص گردشگری برای این منظور استفاده می کند .برگزاری کنسرت های متنوع ازسوی یانی آهنگساز معرفی درجاذبه ای نظیرمعبد پارتنون درآتن نمونه ازاین دست به شمارمی روند .

مالکیت بسیارجاذبه های مصنوعی نیز همانند جاذبه های طبیعی دراختیار دولت مرکز کشوراست  .برخی جاذبه های مصنوعی نیززیرپوشش دستگاه های محلی وگاه تحت مالکیت بخش خیریه هاوموقوفات قراردارند .دربرخی مواردنیزجاذبه های تاریخی فرهنگی ممکن است درمالکیت خصوصی قرار داشته باشندوحق مالکیت آن نسل به نسل ویاازطریق معامله منتقل گردد،لکن مالکین حق تصرف وتغیرحالت وتخریب موضوع مالکیت خودرانداشته باشند.نمونه ای ازاین دست خانه های است که دربافت های قدیم ازسوی مراث فرهنگی به عنوان میراثی ثبت می شودواگرچه دراختیارصاحبان قراردارند وبه طورمعمول موردبازدیدگردشگران نیزقرارنمی گیرند ولی مالین حق تخریب کاربری یامعماری آنراندارند. باتوجه به مالکیت دولتی بسیارجاذبه های مصنوعی ،منافع حاصل ازبازدیدگردشگران ازآنها (فروش بلیط ونظایرآن )به حساب دولت واریزمی گردد.ازطرف دیگرچنین جاذبه هایئ بطورمتعارف باهزینه هایئ که ازسوی دولت پرداخت می گردداداره ونگهداری می شود .ازطرف دیگر برخی جاذبه های مصنوعی حالت تجاری دارندوقواعدبازاربراداره آنهاحاکم است .این جاذبه هابایددرآندها منافع داشته باشند تاعلاوه برپوشش هزینه های جاری خود،اصل منبع سرمایه گزاری شده ومنافع سرمایه گزاررا تئامین کند.احداث یک شهربازی ،نمونه روشنازاین مسئله است که سرمایه گزاری آن ازسوی بخش خصوصی انجام می شود وبناگاه ایجادکننده انتظاردارنداین کسب وکاربتواند رقم اصل سرمایه گزاری،سوی متعارف وهزینه های مربوط به اداره آن اجبارکند.

رویدادها وجشنواره ها

جاذبه های گردشگری یک مقصد تنها به ویژگیها ودارای های طبیعی،بناهای تاریخی،صنایع دستی وسایرآن خلاصه نمیگردد. ریدادهایکه دریک جامعه به وقوع می پیونددازلحاظ جذب گردیشگرازاهمیت زیاد برخورداراست. چون جوامع که ازویژگیهای طبیعی وتاریخی برخوردارنیست کوشش می کند که همه ساله برای جزب توریست هایک رویداد بزرگ وجشن را تدارگ ببیند. که این رویدادها به طورگسترده برای جذب توریست ها درسطح ملی ومحلی ازاهمیت زیاد برخورداراست. اما ریدادها تنوع زیاد داردکه هریک درصنعت توریزم نقش اساسی دارد. بنآ برگزرای یک رویداد یاجشنواره نیازمند یک مدیریت سالم است که ازاین طریق دررونق وگستریش رویدادها می تواند افزودوازطرف دیگر مدیریت به عنوان عنصر اساسی دربهبود کیفیت نقش اساسی دارد.

جشنواره های تاریخی

مردم به اساس عرف،عادت وخصلت های قدیم خود مراسیم عنعنه ای دارد که اکثرانها به آئین عقیده گذشته مربوط می شوند وبه مرورزمان این رسوم وعادات وآداب وسنن بستگی به حوادث مختلف تاریخی دارند وازبین رفته اندیا اینکه به تغیرات مواجه شده اند. مراسیم که اکنون به عصرمارسیده به سه گروپ ممتاز جدامی شوند. مراسیم شادی وعروسی، مراسیم سوگوواری ومراسیم موسیقی. درزمینه این گونه مراسیم نومودهای گوناگون آثاربدیعی مردم به وجود آورده اندکه انها درفولکلورشناسی فولکلور رسمی می نامند. که جشن نوروز یکی ازآن نمونه می باشند.

جشنواره های هنری:

جشنواره ها حسب تعاریف عبارت ازیک جشن عمومی یا موضوعی خاص که به گستریش زمینهاوفرصتها ی فرهنگی وتفریحی وگزران اوقات فراغتمردم خارج ازچارچوب روزمره شان می انجامد. یک چشنواره هنری میتواند تنها یک زمینه ازهنر یا مجموعه ازهنرهارا درخودجای دهد.دربرخی کشورهای غربی تنها جشنواره هنری که هرسال برگزارمی شودبرصدها عنوان بالغ می گردد.انتخاب زمان جشنواره هنری همچون سایر وقایع گردشگری بطورمعمول چنان انجام می پزیرد که بتواند مکمل زمان سایر فعالیت های گردشگری باشد وظرفیت خالی درطول زمان غیر اوج سفررا تکمیل نماید وبه رونق کسب وکاردرمقصد گردشگری کمک نماید.

جشنواره های مذهبی:

بازدید اماکن مذهبی بخاطر جشنواره های سالیانه یا دوره ای میباشد.معمولآ این گونه بازدیدبا انگیزه جشن گرفتن عید پاک یا کریسمس یا تولد یک فرد مقدس یا روزآزادی ویا انجام مراسیم خاص مثل غسل جمعی انجام می شودکه بخش عمده ازانها دراماکن مذهبی اتفاق می افتد که باحضور بازدیدکنندگان غیرمذهبی نیز همرا است. دراین مدل ازگردیشگری مذهبی عوامل فضای درون مناطق مذهبی همچون خدمات،جاذبه هاوساکنان محلی همراه بامدیریت گردشگری مذهبیدریک نظام سرمایداری عمل می کنند. درچهارچوب عمل سرمایداری وجود جاذبه هابرای شکل گیری جریان گردشگری،بالابردن سطوح وکیفیت خدمات وتسهیلات راضروری می سازد. دراین مدل توسعه خدمات درارتباط مستقیم باسرمایداری قرارداردواگرافزایش تعدادبازیدکنندگان برنامه ریزی شده نباشد به شکل گیری چالش های میان ساکنان محلی،بازدیدکنندگان ومحیط منجرمی گردد. توسعه گردشگری مذهبی درراستای اقدام دولت ها به عنوان یکی ازراهبردهای توسعه نواحی مذهبی صورت می گیرد؛البط اگر توسعه وسرمایگزاری دراین بخش تنهابه یادگیری خدمات استفاده گردشگران وبهره مندی وسرمایگزران بزرگ منتهی میشود بالطبع سود حاصل یا به خارج ازمنطقه انتقال می یابد ویا دربین طبقات سرمایگزارتقسیم می شوداما اگربرنامه ریزی صحیح صورت گیردهزینه را که گردشگران مذهبی برای اقامت خرید کالاهای محلی(سوغات)، خدمات وشرکت درکنفرانس ها وهمایش های مذهبی پرداخت می کند،درفعالیت های محلی ویا منطقه ای جریان یافته وموجب تحرک درمناطق مذهبی میشود میتوان آثاراقتصادی مهمی درپی داشته باشد. علاوه برآن گردشگری مذهبی زمینه اشتفال پاره وقت ویا دایمی ساکنان محلی وایجاد زیر بناهای گردشگری را برای گردشگران فراهم میکند(مهدی نژاد،1391).

مدیریت گردشگری درجاذبه ها

همون گونه که ازتعریف مدریت می توان استنباط نمود،مدریت به عنوان یک موضوع جاذبه هاروندی است که درآن منابع انسانی ومادی درراستای تحقیق اهداف تعین شده ،سازماندهی ،هدایت هماهنگی وکنترل می شود .داغستانی ،1390،َ

یک جاذبه گردشگری اعم ازطبیعی یامصنوعی صرف نظرازنحوه وتاریخچه شکل گیری آن ودلایل که به اقبال عمومی دربازدیدازآن انجام می ده است به هرحال به عنوان محصول که دراختیارمشتری (گردشگران)قرارمی گرندباید همانندتولیدهرکالایاخدمات دیگرازنظر ارئه خدمات مشتری موردبرسی وتجزیه وتحلیل قرارگرفته وسرانجام سیاست گزاری متناسیب برای آن تدوین شده وبه موارداجراگذاشته  شود.درخصوصی جاذبه های طبیعی به اختصاردیدم که چیگونه حدودازفضا که به عنوان ازجاذبه گردشگری شناخته می شود (مثلآساحه دریا یاجنگل )میان جاذبه  بوده ویا ابزارتولید بخش دیگر دراقتصاد(مثلآ کشاورزی )تخصیص می یافت .این موضوع به شکل ها وازجهات دیگر هم درخصوص جاذبه های مصنوعی مصداق می یابد .به عنوان مثال دربهره برداری ازیک جاذبه طبیعی مسئله ظرفیت قابل تحمل جاذبه ازنظرتعداد گردشگران ورودی به محل مطر ح است که درخصوص آن بحث کوتاهی مطرح گردیده ،اماهمین موضوع درباره جاذبه های مصنوعی نیز دقیقآوگاه به شکل جدی مطرح است زیرا اگربتوان یک جاذبه طبیعی راازگزند تراکم بازدیدکننده گان مصئون داشت واحیانآدرمورد آسیب های وارید شده رااحیانموده (جنگل کاری پس ازآتش سوزی ناشی ازگزرگردشگران دریک جاذبه طبیعی )درمواردجاذبه های مصنوعی وبه خصوص یادمانهای تاریخی این مسئله بسیار سختر بوده وگاه غیرممکن می نماید .ازاین رواعمال سیاست های مناسیب جهت بهره برداری ازجاذبه های اهمیتی بیساربالای دارند .این سیاست ها موارد ازقبیل قیمت گزاری ؛سهمیه بندی جهت بازدید،معرفی جاذبه های با ویژگی های مشابه به ترغیب بازدیدکننده گان به دیدارازآنه ،هدف گیری تنها بخش های خاص ازبازار وکاستن ازتبلیغات دراوقات اوج سفر واطلاع رسانی به مشتری یان راشامل می شود. به عنوان مثال جاذبه های که به با زدیدانبوه گردشگران روبروهستند ،به افزایش قیمت روی می آورند وبا توجه به موضوع کوشش بلای قیمت تقاضای کالا ها وخدمات گردشگری مسئولان انتظار دارند که حجم بازدیدازجاذبه مذکور محدود شود این وموضوع ازیک جهت کم لطفی وبی عدالتی به نظرمی رسد ،اما عدم مهارحجم انبوه گردشگران که جاذبه ها ی نظیر کاخ عالی قاپو،تخت جمشید،برج ایفل یا موزه لور راهدف گرفته اند به تخریب این جاذبه ها منجرشده ومیراث فر هنگی بشری تهدید می کند .دربرخی جاذبه برای محدودساختن تعداد گردشگران که به محوطه مربوطه وارد می شود ازسهمیه بندی زمانی استفاده می شود . به عنوان مثال هریک ازبخش های موزه لوردرپاریس یک تادوروز درهفته به روی بازدیدکننده گان بسته است .استفاده ازمعرفی جاذبه های هم ارزکه کمترشناخته شده اند ،سیاستی است که برای انحراف وسیمت دهی حجم بلای تقاضا ی بازدیدازیک محل به محل های دیگر گاه موردتوجه قرار  گرفته است .گاه نیز مدیران جاذبه های گردشگری که درایام اوج سفرباحجم قابل توجهی ازتقاضا مواجه هستند برای حفظ جاذبه خود ازسیاست عدم تبلیغ استفاده می کنند.موضوع که درجهان امروزازحساسیت واهمیت بسیاربلای برخورداراست وضرورت دارند تافعالین ومدیران بخش گردشگری کشوربه اهمیت روزافزون آن وبرخی شگردهای موردکاربرددراین حیطه آگاهی وتسلط بشتر یابند(3/151-152)

فصل سوم

معرفی دره ککرک ؛تماشاگه خیال انگیز

درجای ازبامیان سیز درمسیر تلاقی رودخانه های بامیان وککرک ،کمی باتر ازمرکزشهر،جای هستند که گویاطبیعی آن رابرای خدش جداکرده است ؛«دره ککر» قبول دارم ککرک اسم خوش آوائی هوائی نیست،اما این منطقه بارونق ازسبز،سرخ وآبی هایش ،دنیای دل انگیزی خلق کرده که این درسایردره ها روستاها ومناطق یافتنی نیست ازهمین روست که به این منطقه باید به چشم تفرج گاه نگریسته  شد.این جا(دره ککرک )به زمان نیازنیست نبض ساعت ها آرام است واسطراب لحظه ها درهماهنگی آبی رود خانه ها محومی شود .درختان ،آسمان وطلاءلوهای خورشید به تونیزرخصت میدهند تادرنکالمه زندگی بخش وروح افزایش ومشارکت بورزی ...تا...خودشکافای ات راحس کنی .همه جاراچه  زیبا درسیال بودن روئیاها غوطورمبینی که چشم تماشایت ژرف ترمنی گردتارحمت خدای راکه درهمین نزدیکی ها است حس کنی .دراین دره باهمه ای قدامت هزاره ای اش ،تطنین های هست  که کوهساران جان تورامی أکندازنابی آرامش وخلوص روّیاها     موقعیت به ویژه توپوگرافیک بامیان زمینه سازپیدایش دره های پرشماریکه هریک ازآن ها .درپیوند باغارهای باستانی کوه های اطراف ،زیبایی های طبیعی وتاریخی ویژه ای دارند مهیم ترین این درها که باگذشت تاریخی بامیان عجین شده ودوستداران طبیعت ازآن غافل نمی ماند عبارت ازدره ککرک ،این دره باچشمه های سرد وگوارا رودها،درختان بلند قامت ،چشم اندازهای کوهستانی ومغاره ها وآثارزندگی جماعت سده های پیش ازاسلام ،یکی اززیباترین جلوه های طبیعت ولایت بامیان رابه نمایش گذاشته است .دره ککرک درسه کیلومتری جنوب شرق مجسمه های بزرگ بودا ویک کیلومتری شهرتاریخی غلغله قراردارند این دره ی تنگ وشتداب به لحاظ هنر هیکل تراشی ونقاشی  دردوره ی کوشانی وبودایی ازمواضع پوراهمیت به شمارمی رفت .دراین دره نیز چون دیگر دره های بامیان آثاروبقایای برج وبارو وصداها سموج ومغاره به تعدادازمعابد وپیکره یک مجسمه ده متره بودا دررون تاقی بانقاشی های بی بدیل وجودداردکه هنوز هم پابرجامانده وباز هم ورق تاریخ پورشکوه بامیان راپیش روی بیننده می گشاید .ازمیان معابد دره ککرک تعدادی تصاویررنگی بودایی بدست آمد که مجموعه منحصر به فرد ومهیم ترین دیواره نگارهای بودایی جهان راتشکیل می دهند درمیان تصاویر رنگی معابدککرک تصویر پادشاهی بدست آمده وموسیوهاکن آنررا «پادشا شکاری » خوانده است .این پادشاه به حالت نمایش یافته که درحال توبه کردن ازشکاراست وکمان خودرا دودسته به بودا تقدیم می نماید ،وسایل شکاراوعبارت ازسگ تازی شکاری ، تیرو دومرغابی است که شکارنموده وهمه دراطراف اش دیده می شود. خودپادشا باتاج برسر،روی تخت نشسته وبه انواع زیورألآت مجلل ،آراسته می باشد که این پادشاه ازجمله آخرین شاه زاهد  گان کوشانی است که دربامیان سلطنت منود .

باکمال تأسف هم اکنون پیکره ده 10متری بودا تخریب وتعداد زیادازدیوارونگاره های معابد دره ی ککرک  در روشن ساختن تاریخ این خطه ازکشورمان اهمیت به سزای دارد ،مورد دستبرد مافیای بین المللی میراث فرهنگی قرارگرفته وبه یغما رفته که این امر،توجه مسئولان ذیربط دوستداران تاریخ وفرهنگ این مرزوبوم رامی طلبد)عظیمی،1390،166-168)

صنعت توریزم به اقتصادبامیان مبدل مگدد بیان آقای فولادی رئیس دفتر ایکو توریزم ولایت بامیان، این ولایت درسال 1389 تعداد 3311 نفر سیاح داشت که در مقایسه با سال 1388، 68 در صد افزایش را نشان میدهد. باشندگان بامیان مدعی اند که این صنعت میتوانست خیلیها بیشتر ازین هم رشد داشته باشد در صورتیکه برخی مشکلات و چالشها از مقابل این روند برداشته میشد. آنها معتقدند که با اجرای پروازهای طیارات، تکمیل شدن سرکهای (بامیان - کابل) و (ولسوالی دوشی بغلان تا بامیان) و بهبود امنیت آنها، وبازسازی مجسمه های تخریب شده بودا، ضمانتهای فعلی رونق هرچه بیشتر این صنعت میتواند بحساب آید. حاجی سفر62 ساله ساکن مرکزولایت بامیان درحالیکه پیاله چای دردست دارد، می گوید: "سی سال قبل ازامروز با چند سیاح خارجی که ازبامیان دیدن می کردند درمنطقه بنام ککرک که در10 کیلومتری شرق شهربامیان قراردارد؛ سواربرگادی شدیم وبرای دیدن آثارتاریخی دره زیبا وسرسبزککرک رفتیم. بعد ازفلمبرداری وعکس برداری ازمناظرزیبا ومجسمه کوچکی که درآن دره وجود دارد؛ درلب دریا خیمه زدیم وبا سایر توریستانیکه ازساحات باستانی بامیان دیدن می کردند میله گرفتیم. آنروز زیبا وبیاد ماندنی فراموشم نمیشه". گفته میشود که در سالهای قبل صنعت توریزم در بامیان انکشاف بیشتر کرده بود و سالانه عدهء کثیری از سیاحان خاجی و داخلی را بخود جلب میکرد و این وضع بر اقتصاد مردم محل نیز اثرات مثبت داشت. حاجی سفر می افزاید:" نسبت به فعلأ فرهنگ پذیرایی ازتوریزم وسیاحانی که ازبامیان دیدن می کردند درگذشته خوب بود. و در ضمن آمدن آنها به بامیان برای مردم بامیان عواید خوبی داشت، چون در آن وقت موتر نبود و خارجی ها برای رفتن به دیدن آبدات تاریخی گادی و یا حیوانات باربر کرایه می کردند، هوتل هم کم بود و جهانگردان برای بودو باش شان خانه هایی را از مردم به کرایه می گرفتند که ازین طریق مفاد خوبی نصیب مردم می شد." اما در یکی دوسال اخیر نیز اوضاع در این رابطه سیر مثبت پیدا کرده است. مناظرطبیعی منحصربه فرد این ولایت وازسوی دیگرآثاروآبدات تاریخی توجه سیاحان وجهانگردان را به خود جلب نموده است. اکنون از صنعت توریزم به عنوان سومین اقتصاد پایدار و با ثبات نامبرده می شود. داکتر حبیبه سرابی میگوید: "در بامیان صنعت توریزم وجهانگردی، پس از زراعت ومالداری سومین منبع اقتصادی دوامدارمردم را تشکیل میدهد که میتواند سبب کاهش فقر نیز شود". طی سه سال گذشته ازجانب حکومت محلی وموسسات خارجی همکار؛ برای جذب توریزم دراین ولایت اقدامات زیادی صورت گرفته که ازآنجمله میتوان ایجاد دفتراکوتوریزم را که به همکاری مشترک با موسسه آقاخان ایجاد شده، نام برد. آقای فولادی مسئول ملی توریزم دردفترمرکزی آقاخان می گوید: "رشد صنعت توریزم دربامیان خیلی خوب است. ظرفیت اقامتی بامیان فعلا به 388 نفر سیاح در یک شبانه روز رسیده است، در حالیکه این توانائی در سال 1387 تنها 180 نفر بود. همچنان کیفیت خدمات هتلداری بهتر شده و تعداد 12 نفر "راهنمای توریست" نیز آموزش یافته اندتا سیاحان داخلی و خارجی را راهنمایی کنند". "دفتر ایکوتوریزم بامیان سه سال پیش ایجاد شد که تا به حال درقسمت معرفی واحیای فرهنگ بومی این ولایت، جشنواره ها وبرنامه های مختلف را راه اندازی کرده که درقسمت جذب سیاحان وجهانگردان تأثیرات مثبتی را درقبال داشته است". باشندگان بامیان مدعی اند که این صنعت میتوانست خیلیها بیشتر ازین هم رشد داشته باشد در صورتیکه برخی مشکلات و چالشها از مقابل این روند برداشته میشد نبود پرواز هواپیما، وناامن بودن وخرابی راههای مواصلاتی بامیان که دسترسی سیاحان خصوصاً خارجی را به بامیان مشکل ترساخته از فکتور های اساسی در این رابطه میتواند محسوب گردد. آنها معتقدند که با فعالیت پروازهای طیارات، بازسازی مجسمه های تخریب شده بودا، تکمیل شدن سرکهای منتهی به این ولایت (بامیان به کابل) و ( ولسوالی دوشی بغلان تا بامیان)، این موجب رونق زیاد این صنعت خواهد گردید. محمد باقراندیشمند یکی ازجوانان تحصیل کرده بامیان نیزدراین مورد می گوید:" اگرحکومت ومجامع بین المللی درقسمت سرعت بخشیدن در پخته کاری راههای مواصلاتی بامیان با دیگرولایات کشور و ایجاد قرارداد های تجارتی شرکت های هوایی؛ وبازسازی مجسمه تخریب شده بودا دقیق و بوقع عمل میکردند، ما شاهد رشد صنعت گردشگری در بامیان با درجهء بلندی می بودیم" با تو جه به اهمیت صنعت توریزم در جهان ، دورنما برای ولایت بامیان فقط می تواند انکشاف صنعت توریزم باشد وصنعت توریزم میتواند به عنوان یک اقتصاد دوامداریا اقتصاد انکشافی دوام دار؛ را برای مردم ولایت بامیان به ارمغان بیاوردکه درین راستا گامهای ابتدایی ومهم برای معرفی بامیان وداشته های تاریخی ومناظر طبیعی آن از سوی دفتر اکو توریزم ونهاد مربوط برداشته شده است. والی بامیان با تأکید برروی جذب جهانگردان دراین ولایتمی افزاید:"بسیاری ازمؤسسات باتوزیع مواد های ابتدایی برای مردم بامیان ماهی خوردن را یاد میدهند،اما منابعی که دراین ولایت وجود دارد،حکومت محلی دربامیان، را مصمم میسازد تا به مردم بامیان ماهی گیری رایاد دهد". اکو توریزم از نهادهای مصروف و معروف توریستی بامیان بحساب می آید. این نهاد فعالیتهای برنامه ریزی شدهء را از زمان ایجاد خود انجام داده است. عبدالله محمودی آمربرنامه های دفتراکوتوریزم دربامیان می گوید: " فعالیتهای دفتر اکوتوریزم در عرصه های ذیل متمرکز است: بازاریابی و معرفی جاذبه های توریستی و گردشگری بامیان که در این راستا تهیه ویب سایت، بروشور، جزوه های معلوماتی تهیه فلمهای راجع به اسکی و پیاده روی و جشنواره های مختلف، برگزاری جشنواره های بهاری و تابستانی مثل جشن نوروز و راه ابریشم، همکاری با رسانه های داخلی و خارجی در جهت تهیه فلمها و گزارشات مختلف راجع به بامیان بخشی از کارهای ما در عرصه بازاریابی بوده است". آقای فولادی مسئول ملی توریزم دردفترمرکزی آقاخان دراین مورد میگوید:" برگزاری دوره های مختلف آموزشی برای هتلداران بامیان، پارک ملی بند امیر، و بازار ولسوالی یکاولنگ راهنماهای توریست و سازماندهی سیر علمی برای دست اندرکاران صنعت گردشگری از اقدامات ما برای ارتقای ظرفیت بخش خصوصی و ادارات دولتی همکار بوده است". کریم هوتل دار در بازار بامیان براین باور است که بازدید سیاحان از بامیان نسبت به سالهای گذشته افزایش یافته و اگر آثار تاریخی بامیان، خصوصا مجسمه های بودای بامیان که در سال1379توسط طالبان تخریب شده بودند بازسازی شوند یقیناً بامیان بازهم برسر زبان ها خواهد افتاد و بازدید جهانگردان ازاین ولایت؛ از این هم بیشتر خواهد شد". دراین میان مقامات ریاست اطلاعات وفرهنگ بامیان نیزازبالارفتن عایدات این اداره ازبابت فروش تکیت ها برای سیاحان خارجی وداخلی سخن می زنند. ابراهیم اکبری رییس اطلاعات وفرهنگ ولایت بامیان، دراین مورد می گوید:" درسال 1388عایدات ریاست اطلاعات وفرهنگ بامیان، فقط ازفروش تکیت ها برای گردشگران حدود 80 هزارافغانی شده بود؛ اما خوشبختانه درسال 1389 بدون پولی که این گردشگران به هوتل داران، راهنمایان توریزم ودریوران پرداخته اند، این رقم تقریبأ به 150 هزارافغانی رسیده است". آقای فولادی درمورد مصارف روزانه یک سیاح درولایت بامیان، چنین بیان می کند:" هرتوریست خارجی که درولایت بامیان می آید روزانه 100 دالرامریکایی(از کرایه گرفته تا خوردن غذا) مصرف می کند . درسال 1388 عایدی که ازتوریستان دربامیان به دست آمده بود، درحدود 250 هزاردالربود اما درسال گذشته به 402 هزاردالر افزایش یافته که عاید مستقیم به بامیان میباشد". در صنعت گردشگری بامیان، یک بخش قابل توجه را که اخیراً به آن پرداخت صورت گرفته، ورزش سکی میسازد. بامیان با داشتن حوزه ها و مناطق مساعد برای این ورزش، از گذشته در محراق توجه دوستداران داخلی و خارجی این ورزش بوده است. آقای فولادی از برنامه های زمستانی برای انکشاف بامیان بعنوان یک مقصد چهارفصل توریستی یاد کرده می گوید:" تهیه کتاب اسکی که زیر چاپ است، آموزش راهنمایان ورزش اسکی، و اجرای این برنامه در زمستان سال گذشته از اقدامات ما است. که طی آن 36 نفر در زمستان سال گذشته به صورت گروپی اسکی انجام دادند؛ تا درسالهای آینده راهنمایان مسلکی وخوب برای سیاحان داخلی وخارجی درقسمت ورزش اسکی ودیگربازی های زمستانی باشند". گرچه اقدامات برای رشد این ورزش و صنعت گردشگری را نمیتوان نادیده انگاشت اما فکر میشود که اوضاع و داشته های مساعد بامیان حکم میکند که نه تنها ارگانهای محلی بلکه نهادها و ارگانهای مرکزی نیز باید در این رابطه اقدامات مقتضی نمایند. این صنعت نه تنها میتواند در معرفی تمام عیار تاریخ و فرهنگ کشور ممد واقع شود بلکه زمینه های فراوان کار و عاید مالی برای شهروندان کشور را مساعد گرداند.اگر دولت افغانستان و نهادهای ملی و بین المللی در این زمینه سرمایه گذاری نمایند، بعید نیست که افغانستان به زودی در ردیف کشور های دارای بیشترین سیاح و بازدید کننده قرار گیرد( http://afghanistantoday.org).

 

منابع ومآخذ

1-بسطامی ،نعمت ومحمدیان،حبیب. شناخت خدمات صنعت جهانگردی .تهران :مبنای خرد،1390.

2- پاپلی، یزدی. محمدحسین. گردشگری( ماهیت ومفاهیم). تهران: سمت، 1385.

3- داغستانی، سعید. جاذبه های گردشگری مفاهیم ،مدیریت وبرنامه ریزی. تهران: مهکامه،1391.

4- رنجبریان، بهرام وزاهیدی، محمد. شناخت گردشگری. اصفهان: چهارباغ، 1390.

5- رنجبریان، بهرام وزاهیدی، محمد.  بازاریابی گردشگری. اصفهان، چهارباغ، 1392.

6- رنجبریان،بهرام ومحمد، زاهدی. خدمات صنعت گردشگری. اصفهان: چهارباغ، 1391.

7-عظیمی، محمد عظیم. افغانستان ونقاط شگفت انگیزآن. کابل: المهدی، 1390.

9- لومسدن، لس. بازاریابی گردشگری. ترجمه محمدابراهیم گوهریان، تهران: دفترپژوهشهای فرهنگی،1480.

10 - میسون، پیتر. گردشگری اثرات، برنامه ریزی ومدیریت. ترجمه ترجمه روزبه میرزاری، تهران: درمه،1390.

---

[1]   Natural tourism